Pi_at-Borcuch. Notatka składa się z 6 stron.
PROBLEM BADAWCZY Problem badawczy a problem społeczny „Problemem badawczym" nazywamy to, co jest przedmiotem wysiłków badawczych, czyli po prostu
to, co orientuje nasze przedsięwzięcia poznawcze. Karl R. Popper na jednym ze swych wykładów
przeprowadził następujące doświadczenie ze słuchaczami21. Polecił im krótko: „proszę wziąć kartkę
papieru, obserwować i opisać swoje obserwacje". Pierwszą reakcją na to polecenie były pytania typu:
„co mamy obserwować?" „Co ma być celem naszej obserwacji?" Okazało się więc, że nawet
najprostsze przedsięwzięcie badawcze nie jest możliwe bez określenia problemu, który chcemy badać.
Ale oprócz ogólnej orientacji, czyli ogólnego określenia problemu badań, ważna jest również jego konkretyzacja,
tzn. uściślenie problemu. Dlatego też słuchacze Poppera domagali się zarówno określenia jak i
uszczegółowienia problemu ewentualnych badań.
Co nazywamy z kolei problemem społecznym? Możemy wyróżnić dwa znaczenia tego terminu:
szerokie i wąskie.
W szerokim znaczeniu posługujemy się nim wtedy, gdy stosujemy go do określania różnych zjawisk
będących aktualnie lub potencjalnie przedmiotem zainteresowań socjologii lub innej nauki, spośród
tzw. „nauk społecznych". Mówiąc w tym znaczeniu o problemach społecznych odróżniamy owe
problemy od tych wszystkich, które stanowią przedmiot zainteresowań innych nauk, np. technicznych,
przyrodniczych, medycznych itp. Kiedy twierdzimy np., że migracje ludzi czy też procesy integracji lub
dezintegracji, jakie występują w przeróżnych zbiorowościach itp. zjawiska są właśnie problemami
społecznymi, a nie przyrodniczymi czy technicznymi, to wówczas używamy tego terminu po prostu w
omawianym znaczeniu.
Natomiast w węższym znaczeniu określamy tym terminem tylko te zjawiska spośród stanowiących
przedmiot zainteresowań socjologii lub innej nauki społecznej, które wywołują rezonans w
świadomości ludzi danego społeczeństwa lub społeczności. Są to po prostu problemy powstałe w
związku z pojawieniem się takich zjawisk, jakie są nie tylko przedmiotem refleksji uczonych ale
również przedmiotem powszechnego zainteresowania ludzi danego społeczeństwa. Ściślej biorąc są
to problemy wynikające z sytuacji, jakie nie dają się pogodzić z powszechnie uznanymi w danym
społeczeństwie normami, standardami, czy też takie, co do których istnieje przekonanie, że mogą być
rozwiązane lub przezwyciężone poprzez aktywność społeczną.
Dotychczasowe rozważania skłaniają do wniosku, że każdy problem społeczny (w szerokim tego słowa
znaczeniu) jest lub może stać się problemem socjologii, ale nie każdy problem socjologiczny jest lub
(…)
… zbiorowej owej „większości kompetentnych obserwatorów" przy określeniu
tego, co jest problemem społecznym, sprawiło, że interesujące nas zjawisko zaczęto ujmować
w kategoriach psychospołecznych. Oczywiście w dalszym rozwoju socjologicznych ujęć problemu
społecznego można wyróżnić także inne poglądy na jego temat.
Pod wpływem np. biologicznie zorientowanych teorii socjologicznych pojawiają się próby ujmowania
problemów społecznych jako zjawisk patologii społecznej. U podstaw tych ujęć tkwiło
przeświadczenie, że zaburzenia umysłowe, alkoholizm, nieprzystosowanie społeczne, niedorozwój
intelektualny itp. zjawiska mają podłoże organiczne i świadczą o pewnych odchyleniach (somatycznej
lub psychicznej) od normy osobników, u których występują.
Na podstawie zdarzających się przypadków zbieżności odchyleń…
… charakterystyce problemów społecznych.
1) Problemem społecznym nazywamy to, co w danym społeczeństwie staje się zjawiskiem
niepożądanym czy kłopotliwym. Tytułem przykładu wymieńmy kilka takich zjawisk. Jeżeli np. w jakimś
społeczeństwie zdarzają się od czasu do czasu wybryki chuligańskie, nie jest to jeszcze problemem
społecznym, ponieważ do zwalczania takich wybryków wystarczą zwyczajne środki zapobiegawcze,
jakie istnieją w danym systemie społecznym, a więc powiedzmy— wzmożona aktywność władz
porządkowych. Ale tam wszędzie, gdzie tego rodzaju wybryki są zjawiskiem bardzo częstym stają się
one już tym samym problemem społecznym. Bowiem natężenie, częstotliwość, zasięg itp. cechy
ilościowe danego zjawiska określają jego kwalifikację jakościową.
Wiadomo np., że korzystanie z przeróżnych używek jest charakterystyczne…
… się z tzw. „Szkoły
ekologicznej" w socjologii, której przedstawiciele starali się wykazać, że problemy społeczne są
następstwem takich procesów, jak np. ruchliwość społeczna i wynikające z niej zjawiska dezorganizacji
życia zbiorowego w obrębie poszczególnych jednostek ekologicznych, jakimi są np. wsie, miasteczka,
miasta, a nawet regiony kraju.
W pewnym związku z wyżej wymienionymi koncepcjami pozostawały…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)