Wpływ średniowiecznego prawa na styl życia i mentalność ówczesnych społeczeństw
Wstęp
Prawo w epoce średniowiecza odgrywało istotną rolę we wszystkich sferach ludzkiego życia i mentalności społeczeństwa. Każda z grup społecznych - chłopi, mieszczanie, rycerze i duchowieństwo - miała własne, odrębne i odmienne obyczaje kształtowane na podstawie prawa. Życie ludzkie było uzależnione od przynależności do grupy społecznej. Inaczej żyło duchowieństwo, inaczej chłopi, mieszczanie, rycerze, a jeszcze inaczej ludzie z królewskiego dworu.
Głównymi ośrodkami nauki prawa i skupiskami uczonych prawników w średniowieczu były uniwersytety. Podstawą studiów prawniczych było prawo rzymskie (ius civile - legiści) i kanoniczne (ius canonicum - kanoniści), dzięki czemu nabrały one charakteru uniwersalnego. Odrodzenie zainteresowań prawem rzymskim wiązało się z działalnością szkoły glosatorów, a prawem kanonicznym z dziełem mnicha Gracjana, który zebrał normy prawa kanonicznego.
W niniejszym referacie przedstawiony zostanie wpływ prawa na wybrane zagadnienia dotyczące życia średniowiecznego społeczeństwa. W szczególności ukazane zostanie znaczenie prawa w codziennym funkcjonowaniu ludzi, obyczajach, stylu bycia i postępowania czy też ucztowaniu.
Ogólna charakterystyka prawa w średniowieczu
Chrześcijańska kultura średniowiecza przejęła koncepcję prawa naturalnego, którego źródło pochodzi z rzeczywistości nadprzyrodzonej, z kultur antycznych. Zasadnicze sfery kultury: moralność, sztuka, religia i nauka, obejmująca także jurysprudencję i prawodawstwo, współistniejąc ze sobą i przenikając się wzajemnie, tworzyły system, który określał normy postępowania obwiązujące całe społeczeństwo. System ów oparty o prawo naturalne i prawo wieczne, nie mógł być zatem bezkarnie naruszany. Nie był to jednak system teokratyczny. Przy ogromnych wpływach Kościoła na życie średniowiecznych chrześcijańskich społeczeństw europejskich, prawo pozostawało odsakralizowane, na co wskazuje m.in. wyraźny rozdział władzy świeckiej i duchowej, mimo wysuwania różnych teorii limitujących zakres władzy papieża czy cesarza.
Zadaniem prawa było stworzenie systemu związków między ludźmi, tworzących strukturę instytucji państwa, jak również tworzenie związków z siłami nadprzyrodzonymi. Prawo rozumiano bowiem jako wszelkie uporządkowane relacje w świecie, czyli powszechny ład, podstawa porządku świata. Utożsamiano zatem porządek prawny i ład w świecie, jako dobra, którym należy się bezwzględna ochrona. „Sądowy sposób myślenia” ludzi średniowiecza wpływał także na ich myślenie o życiu nadprzyrodzonym. Niemalże nieustannie towarzyszyła im świadomość sądu ostatecznego, obraz Boga - surowego sędziego, zaś życie pojmowali jako przygotowanie do procesu sądowego. Los człowieka średniowiecznego można by wyrazić w trzech słowach: żyć, umrzeć i zostać osądzonym
(…)
… się wzajemnie różne systemy prawa, np. w Polsce istniały cztery systemy prawa pozytywnego: prawo polskie, niemieckie - o zasięgu partykularnym oraz prawo kanoniczne i rzymskie - o zasięgu uniwersalnym, dotyczącym całego chrześcijaństwa. Przykładem oddziaływania prawa na ludzkie życie są prawa wypływające z teorii ius gentium, w której kluczową rolę pełniło prawo natury i prawo Boskie. Według Stanisława ze Skarbimierza i Pawła Włodkowica, źródłem wszelkich norm prawnych nie jest natura, pojęta jako stoicki kosmos, ale jako natura człowieka, wskazująca zasady i normy postępowania, wrodzone wszystkim ludziom. Moc prawa naturalnego, według mistrzów krakowskich, płynie od Boga, stąd podstawowe nakazy ludzkiego prawa naturalnego są zgodne z Dekalogiem: „Nie czyń innym czego nie chcesz, aby tobie czyniono” oraz „Czyń innym to, co chciałbyś, aby inni czynili tobie”. Dlatego prawo natury obowiązuje wszystkich ludzi. Natomiast zjawiska społeczne opierają się na rozumnej działalności człowieka, gdyż podstawą prawa naturalnego jest rozumność człowieka, z której to wynika równość i wolność wszystkich ludzi. Najpełniejszym wyrazem ludzkiego prawa natury jest ius gentium - prawo narodów, gdyż rozumność człowieka wyraża…
… wprowadzało pewne rytuały, formułowało wzorce i modele zachowań, których należało przestrzegać w ramach określonego statusu prawnego. Czynności związane z zawieraniem małżeństwa, pasowaniem na rycerza, wstąpieniem do cechu czy uniwersytetu, otrzymaniem bądź przekazaniem spadku, zawarciem transakcji handlowej, przyjęciem dworskim, odprawieniem poselstwa, doborem stroju, były szczegółowo określone. Zwykle…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)