To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Prawo a inne systemy normatywne Nie budzi wątpliwości stwierdzenie, że prawo jest wytworem kultury i ma m.in. za zadanie chronić wartości uznane w tej kulturze, wytyczać normy postępowania członków danej społeczności. Taką rolę pełni nie tylko prawo w podanym wyżej rozumieniu, ale również moralność, zwyczaj czy religia. O tym, że kradzież jest naganna stanowią nie tylko przepisy kodeksu karnego ale również normy moralne i religijne. Statystyczny członek społeczeństwa wiedzę o zakazie przywłaszczania sobie cudzej własności zyskuje od dziecka, wyrasta w niej i cudzą własność uważa za świętą i nienaruszalną. Jak już zostało powiedziane moralność, religia czy zwyczaj wytyczają wzorce postępowania, jednakże pomiędzy nimi a prawem zachodzą istotne różnice. Po pierwsze, różny jest sposób powstawania prawa a moralności. Normy prawne powstają w ściśle określonym trybie - zależnym od rozwiązań przyjętych w danym państwie. Normy moralne z kolei powstają niejako samorzutnie, kiedy pewna społeczność uzna, że dane zachowanie jest dobre bądź złe. O ile można wskazać konkretny moment - określony datą kalendarzową - wejścia w życie aktu prawnego zawierającego normy prawne, to nie jest możliwe tak dokładne ustalenie, kiedy pewna reguła zachowania zyskuje przymiot normy moralnej. Tak będzie, jeśli przekonanie, że dane postępowanie jest słuszne, pożądane upowszechni się w społeczeństwie. Najistotniejszą różnicą pomiędzy omawianymi systemami normatywnymi jest inny charakter sankcji grożącej za złamanie norm moralnych i prawnych. W razie złamania norm prawa grożą sformalizowane sankcje wymierzane przez wyposażone w przymus organy państwowe. Naruszenie normy moralnej nie niesie za sobą takiego zagrożenia a sankcja ma charakter wewnętrzny.
Inny jest również krąg adresatów norm prawnych i moralnych. Te pierwsze mogą być skierowane zarówno do osób fizycznych i prawnych, co oznacza, że prawo może regulować stosunki pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi. Natomiast normy moralne dotyczą wyłącznie ludzi, nie można powiedzieć, że np. bank (osoba prawna) postępuje nieetycznie. Taka ocena odnosić się może wyłącznie do osób zarządzających daną osobą prawną. Do pozostałych różnic pomiędzy prawem a moralnością można zaliczyć różny stopień sformalizowania norm (prawo jest daleko bardziej precyzyjne), przedmiot regulacji (prawo reguluje wyłącznie zachowania się ludzi a moralność dotyczy również stanów wewnętrznych (np. pejoratywna z moralnego punktu widzenia jest zawiść). Pomiędzy prawem a moralnością zachodzą relacje: przedmiotowe, walidacyjne oraz funkcjonalne. Relacje przedmiotowe dotyczą „ilościowego” zakresu regulacji prawa i moralności, a w literaturze przedmiotu można wyróżnić dwie teorie dotyczące omawianej relacji: jedna, wg której „prawo to minimum moralności” zakładająca, że każdy czyn regulowany prawem jest doniosły moralnie. Druga koncepcja zakłada, że tylko niektóre zachowania poddane prawnej regulacji są relewantne moralnie.
(…)
… skuteczności prawa, adresat normy prawnej będzie najbardziej skłonny do przestrzegania prawa jeśli będzie uważał je za słuszne, właściwe, aksjologicznie uzasadnione. Powstaje jednak praktyczny problem, co zrobić w sytuacji gdy uważamy daną normę prawną za wadliwą? Mając na uwadze orzecznictwo polskiego Trybunału Konstytucyjnego, w Polsce ma zastosowanie zasada dura lex sed lex: przepisy prawa obowiązują…
…, chroniąc je w drodze stanowienia prawa. Tak jest w przypadku życia, zdrowia, czy własności, które stanowią wartość zarówno w moralności jak i prawie. W tekstach normatywnych są jednak stosowane przepisy, przybierające postać tzw. klauzul generalnych, które mają na celu otwarcie prawa na inne systemy normatywne. Należy je rozumieć, jako upoważnienie dla organu stosującego prawo do oparcia rozstrzygnięcia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)