To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
PRAWA NA RZECZY CUDZEJ (IURA IN RE ALIENA)
SŁUŻEBNOŚCI (SERVITUTES)
Służebności gruntowe (servitutes praediorum)
związana z gruntem i przechodziła na każdoczesnego właściciela gruntu władnącego i służebnego
Służebność gruntów wiejskich (rusticorum)
Służebności gruntów miejskich (urbanorum)
przyczyniające się do polepszenia uprawy i nawadniania
związane z zabudową
iter - prawo przechodu pieszo lub konno
actus - prawo przepędzania bydła i przejazdu wozem
via = iter i actus
aquae ductus - prawo doprowadzenia wody przez cudzy grunt
aquae haustus - prawo czerpania wody
pecoris ad aquam adpulsus - dopuszczenia bydła do wody
ius pascendi - prawo wypasu
calcis coquendae - wypalania wapna
harenae fodiendae - kopania piasku
oneris ferendi - prawo oparcia budynku o ścianę sąsiada
tigni immittendi - prawo wpuszczenia belki w budynek sąsiada
stillicidi - prawo ścieków i okazu
altius non tollendi - ograniczenie wysokości budynku sąsiada
Służebności osobiste (servitutes personarum) początkowo nie były służebnościami, tylko odrębnymi uprawnieniami. Dopiero Marcianus (II/III w n.e.) wprowadził takie rozróżnienie.
przysługiwały indywidualnie oznaczonej osobie przez czas określony (maksymalnie dożywotnio), niezależnie od tego, kto był właścicielem rzeczy służebnej.
Ususfructus (użytkowanie)
prawo używania rzeczy z prawem do pobierania pożytków
nie można było zbyć ani dziedziczyć, ale można było zrzec się na rzecz właściciela.
można było przekazać np. w najem odpłatnie lub nieodpłatnie.
rzeczy niezużywalne (nieruchomości i ruchomości, szczególnie niewolnicy)
cautio usufructuaria - gwarancja oddania rzeczy w nienaruszonym stanie.
quasi-ususfructus - od I w p.n.e. dopuszczono również by przedmiotem użytkowania był cały majątek → cautio gwarantująca zwrotu rzeczy tego samego rodzaju i ilości.
Usus (używanie)
uprawnienie do korzystania z cudzej rzeczy z prawem pobierania pożytków tylko na własne, codzienne potrzeby.
nie mógł odstąpić wykonania ani przenieść na inną osobę.
Habitatio (prawo mieszkania w cudzym budynku)
zauważano różnice już w okresie klasycznym, choć wciąż odnoszono do tego uprawnienia przepisy dotyczące ususfructus lub usus, ale dopiero za Justyniana zostało wyodrębnione jako oddzielne prawo.
Operae servorum et animalium (korzystanie z cudzego niewolnika lub zwierzęcia)
(…)
… posługiwano się in iure cessio (dla służebności gruntowych wiejskich - też mancipatio)
można było w ustanowić w legacie windykacyjnym
na gruntach prowincjonalnych ustanawiano poprzez nieformalne umowy z zastrzeżeniem kary w razie niemożności wykonania
służebności można było zasiedzieć, ale lex Scribonia pod koniec republiki zakazała tego. Odżyło jednak w prawie poklasycznym i potwierdzone…
… infamujące - actio fiduciae directa
zanikła w okresie poklasycznym, a justyniańskim zastąpiona słowem pignus lub hipotheca.
Zastaw ręczny (pignus)
powstał w okresie wczesnej republiki
za skutek kontraktu realnego, zastawca przenosił na zastawnika detencję
niewygodne dla obu stron
wierzyciel nie mógł używać rzeczy (furtum usus), a jako detentor miał jedynie ochronę interdyktalną
dłużnik był pozbawiony rzeczy…
… i ex testamento)
zbywalna → konieczność zawiadomienia właściciela, który miał prawo pierwokupu, a jeśli nie skorzystał dostawał 2% ceny (laudemium)
dowolna eksploatacja, nawet ze zmianą przeznaczenia rzeczy, byle bez pogorszenia jej wartości.
mógł wykonywać osobiście lub pośrednio
własność owoców z chwilą oddzielenia.
Ochrona taka jak właściciela
actiones utiles - skargi analogiczne do skarg właściciela
interdykty posesoryjne, choć był detentorem
Wygaśnięcie
niepłacenie czynszu (przez 3 lata)
pogorszenie wartości gruntu
niezawiadomienie o sprzedaży
zlania się z prawem własności
stała się punktem wyjścia dla konstrukcji własności podzielonej.
SUPERFICIES
od okresu republiki odstępowano pod zabudowę grunty publiczne za minimalny, corocznie płacony czynsz (solarium)
od pryncypatu również grunty…
… w kolejności zastawów dostawali nadwyżkę. Można było zaspokoić „wyżej stojących” - ius offerendi et succedendi)
EMFITEUZA (Emphyteusis)
już w okresie republiki - ius perpetuum - wieczysta dzierżawa, która trwała do czasu, aż uprawniony płacił czynsz (vectigal). Był detentorem chronionym interdyktami, a w przypadku utraty posiadania pretor udzielał mu skargi in rem o wydanie rzeczy.
w okresie cesarstwa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)