POWSTAWANIE I PRZEBIEG POŻARÓW PODZIEMNYCH
Pożary podziemne są zaliczane do największych zagrożeń górniczych, gdyż wielokrotnie były powodem tragicznych katastrof górniczych. Przez pożar podziemny rozumie się występowanie w wyrobisku podziemnym otwartego ognia, tj. żarzącej lub palącej się płomieniem otwartym substancji, jak również utrzymywanie się w powietrzu kopalnianym dymów lub utrzymywanie się w przepływowym prądzie powietrza stężenia tlenku węgla powyżej 0,0026% .
Pojawienie się w powietrzu kopalnianym dymów lub tlenków węgla w stężeniu powyżej 0,0026% w wyniku stosowania dopuszczalnych procesów technologicznych (np. robót strzelniczych, prac spawalniczych, maszyn górniczych z napędem spalinowym lub wydzielanie się tlenku węgla w procesie urabiania) nie uważa się za pożar podziemny. Główne zagrożenie wynikające z powstawania pożaru podziemnego jest związane z szybkim rozprzestrzenianiem się gazów i dymów w wyrobiskach kopalnianych. Gazy te zazwyczaj nie ulegają dostatecznemu rozrzedzeniu, jak w warunkach powierzchniowych na otwartej przestrzeni, dlatego mogą zaskoczyć załogę spowodować jej zatrucie lub uduszenie, nawet w dużej odległości od ogniska pożaru. Pożar kopalniany, w zależności od miejsca jego powstania, czasu wykrycia oraz prędkości rozwoju i intensywności jego zwalczania, może spowodować duże straty materialne, np. może zaistnieć konieczność otamowania lub unieruchomienia nawet całej kopalni.
Warunkiem koniecznym powstania pożaru jest jednoczesne wystąpienie trzech czynników, tj.: materiału palnego, źródła wysokiej temperatury trwającej przez dostatecznie długi okres oraz odpowiedniego stężenia tlenu w miejscu formowania się ogniska pożaru. Materiałami palnymi w kopalniach są m.in.: węgiel, łupki palne, niektóre rudy siarczkowe, drewno, smary, oleje, odpadki wełniane i bawełniane nasycone olejem służące do czyszczenia maszyn, gaz kopalniany itp.
Zapalenie materiałem może nastąpić w wyniku działania zewnętrznego źródła ciepła o dostatecznie wysokiej temperaturze i dostatecznie długim okresie działania lub wskutek egzotermicznych przemian fizykochemicznych
doprowadzających do samozapalenia materiału palnego, zwłaszcza węgla lub rud siarczkowych.
W górnictwie podziemnym wyróżnia się dwa rodzaje pożarów:
-egzogeniczne, tzn. pożary które powstały z przyczyn zewnętrznych,
-endogeniczne, tzn. pożary, które powstały z przyczyn wewnętrznych, tj. wskutek samozapalenia węgla lub rudy.
Podział ten ma znaczenie przede wszystkim ze względu na zapobieganie pożarom podziemnym.
Pożary podziemne dzieli się także na pożary otwarte, tj. pożary z otwartym płomieniem i pożary ukryte, tj. bez otwartego płomienia.
W powietrzu kopalnianym podczas pożarów ukrytych wystęują tylko gazy pożarowe, podczas pożarów otwartych natomiast występują również płomienie lub żarzenie się materiału palnego. Podział ten jest ważny przede wszystkim z punktu widzenia wyboru sposobu zwalczania danego pożaru. Pożary ukryte powstają wyłącznie wskutek samozapalenia węgla lub rudy.
(…)
… do niskotempera-turowego utleniania -dopływ powietrza do nagromadzonego węgla
-akumulacja ciepła wydzielającego się w czasie reakcji utleniania węgla.
Pierwszy z wymienionych czynników związany jest z właściwościami substancji węglowej, dwa pozostałe zależą od warunków górniczo-geologicznych (np. stosowany system eksploatacji, sposób przewietrzania kopalni).
Przy właściwie prowadzonych robotach górniczych…
… się również pożary wywołane zwarciem w sieci elektrycznej.
Do najczęstszych przyczyn pomiarów powstających wskutek wadliwego działania urządzeń mechanicznych należy zatarcie się łożysk bębnów zwrotnych i napędowych przenośników taśmowych albo zaklinowanie taśmy przenośnika bryłami skalnymi. Groźne w skutkach może być również zapalenie się oleju lub jego par w niektórych urządzeniach mechanicznych.
W następstwie wybuchów gazów i pyłów węglowego w kopalniach węgla lub pyłu pirytowego w kopalniach rud siarczków mogą wystąpić pożary, których niebezpieczeństwo w kopalniach metanowych jest potęgowane możliwości powtarzania się wybuchów.
W kopalniach węgla tub pirytu występuje warunki, w których roboty strzelnicze mogą wywołać pożar, np.: odzieży, smarów lub innych palnych przedmiotów pozostawionych w przodku. W pewnych warunkach roboty strzelnicze mogą spowodować zapalenie metanu w przodku, wybuch pyłu węglowego, Co z kolei jest przyczyną pożaru.
Pożary egzogeniczne mogą powstać w każdej kopalni i w zasadzie w każdym jej miejscu. Zazwyczaj pojawiają się niespodziewanie, bez dłużej trwających oznak ostrzegawczych. Pożary te rozwijają się gwałtownie z wydzielaniem dużych ilości dymów, powodując wypalanie się obudowy wyrobisk górniczych, co jest przyczyną powstawania zawałów utrudniających dostęp do ogniska pożaru.
Niespodziewane powstanie pożaru egzogenicznego oraz gwałtowny jego rozwój może zaskoczyć załogę dołową. Liczba wypadków z ludźmi w czasie pożarów egzogenicznych jest na ogół większa niż w czasie pożarów endogenicznych.
3.2 Pożary endogeniczne. Należą one do najczęstszych pożarów w kopalniach węgla…
… działania kwasu siarkowego na drewno obudowy powstaje węgiel drzewny, który w miarę wzrostu temperatury ulega samozapaleniu.
3.2.4 Czynniki wpływające na proces samozapalenia rud siarczkowych.
Stopień rozdrobnienia rud. Im mniejsze są ziarna rud siarczkowych tym przy niższej temper. Rozpoczyna się proces samozapalenia. np. przy średniej wielkości ziarn 0,2 mm temper. zapłonu wynosi 472 C im większe ziarna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)