To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Powstanie gospodarki światowej. 1. Rola i skutki ekspansji terytorialnej W XIX wieku wzrosło znaczenie handlu na duże odległości. Zaczął zwiększać się międzynarodowy przepływ ludzi i kapitału (migracje i inwestycje zagraniczne). Procesy te dotyczyły jednak tylko Europy i Ameryki; udział Azji i Afryki w ekspansji handlu był minimalny. Państwa azjatyckie prowadziły politykę maksymalnej izolacji, z kolei klimat Afryki był niekorzystny dla Europejczyków. Do wybuchu II wojny światowej największym mocarstwem kolonialnym świata była Wielka Brytania; czerpała pokaźne zyski z eksploatacji odbitych terytoriów Afryki, Azji, Ameryki i Australii. W okresie rozwiniętego kapitalizmu kolonizacja europejska osiągnęła największe rozmiary i przebiegała z największym rozmachem; z końcem XIX w. skończył się podział kuli ziemskiej na posiadłości i sfery wpływów kilku mocarstw. W podbojach terytorialnych coraz większą rolę odgrywały nie tylko względy ekonomiczne, ale i polityczne oraz militarne. Najbardziej uprzemysłowione kraje świata wykorzystywały swe kolonie jako zagraniczne rynki zbytu. Prowadziło to do poszukiwania nowych możliwości podbojów kolonialnych. Dodatkowo, zasoby ze źródeł pozaeuropejskich wspomagały rozwój przemysłu europejskiego oraz pozwalały na jego trwanie (zwłaszcza surowce energetyczne).
Odrodzenie imperializmu pod koniec XIX w. poszerzyło system handlu światowego z Europą jako centrum.
Niekiedy pojawia się rozróżnienie między kolonializmem, a imperializmem (który jest nie zasiedlaniem, a tylko kontrolowaniem obcego terytorium i poczynań narodów je zamieszkujących); w tym sensie imperiami były nieposiadające kolonii Rosja i Austro-Węgry. Imperializm tego okresu nazywano imperializmem gospodarczym, choć i wcześniejsze podboje miały podłoże ekonomiczne. Nazewnictwo to wyjaśnia się tym, że na skutek procesów, zachodzących w świecie kapitalistycznym, imperializm zaczął wynikać z konieczności poszukiwania nowych rynków zbytu i możliwości inwestowania. W rzeczywistości jednak u podstaw imperializmu leżały polityka mocarstwowa i względy militarne. 2. Główne czynniki wpływające na wykształcenie się gospodarki międzynarodowej a) ukształtowanie się eurocentrycznego systemu w handlu światowym Na początku XIX w. 1/5 ludności świata zamieszkiwała Europę; kontynent ten był centrum, pobudzającym do działania gospodarkę całego świata. Państwa europejskie w procesie kolonizacji podporządkowywały sobie pozostałe kontynenty, wpływały na ich gospodarkę, eksploatowały surowce, jak również traktowały je jako rynki zbytu (a więc prowadziły z nimi handel). Na skutek wykorzystywania kolonii, państwa europejskie bogaciły się, jeszcze bardziej umacniając swoje wpływy polityczne i militarne. Większość państw liczących się na arenie międzynarodowej (Anglia, Francja, Niemcy), znajdowało się na kontynencie europejskim (najbardziej znaczący wyjątek to USA).
(…)
… misjonarzy chrześcijańskich (która była wyrazem wiary w moralną i kulturową wyższość Europejczyków); miejsce centralne przyjmowali za naturalne.
b) powstanie światowego systemu komunikacyjnego 1698 r. - Thomas Savery - patent na pompę parową. Ulepszoną wersję - kowal Newcomen (tzw. maszyna atmosferyczna). 1769 - James Watt - maszyna parowa. Zasadnicze przeobrażenia w dziedzinie transportu i komunikacji dokonały się dopiero w XIX w.; wiązały się z wykorzystaniem maszyny parowej jako środka lokomocji. Przeszkodą dla zbudowania parowozu była niemożność ustalenia właściwych proporcji między jego ciężarem, a wytrzymałością torów żelaznych (i zapewnienia parowozom odpowiedniej przyczepności do szyn).Dopiero innowacje George'a Stephensona umożliwiły budowę zdatnej do użytku lokomotywy. Pierwsze parowozy były niewielkich rozmiarów; większe zaczęto budować na przełomie XIX i XX wieku. W tym czasie pojawiła się również realna konkurencja ze strony trakcji elektrycznych i silników dieslowskich (opracowanych w 1892 r. przez Roberta Diesla - silnik wysokoprężny, napędzany ciężkimi olejami). W latach 1885 - 1890 Daimler ukończył budowę motocykla, a Benz - samochodu na trzech kołach. Również w 1892 r. Henry Ford założył…
… międzynarodowego - wysokie koszty transportu. Kolej i parowce umożliwiły rozszerzenie handlu poza rynki lokalne, co następnie umożliwiło specjalizację i spadek kapitałochłonności produkcji. Parowóz oraz żelazne (lub stalowe) szyny stanowiły symbole i instrumenty industrializacji. Udoskonalenie transportu pozwoliło na import artykułów żywnościowych na wielką skalę oraz migrację ludności; ułatwiało to z kolei…
… i holenderskiego do krajów Europy Wschodniej, Ameryki, Afryki i Azji, choć Anglia pozostawała do wybuchu I wojny światowej największym eksporterem kapitału. Przed rokiem 1850 Brytyjczycy inwestowali w obligacje państwowe kilku państw europejskich; po Wiośnie Ludów (1848) skupili się prawie wyłącznie na rynku amerykańskim. Z kolei po wojnie secesyjnej to Stany Zjednoczone zaczęły nabywać zagraniczne papiery…
…. Wkrótce pojawiły się wojny celne: między Niemcami i Rosją w 1892 r., a później m.in. również między Włochami a Francją, Niemcami a Kanadą oraz Austrią i Serbią. Mimo wszystko powrót do protekcjonizmu nie był pełny; zachowano wiele zasad wolnego handlu. Pełną politykę wolnego handlu prowadziła jednak jedynie Anglia.
Na początku XX w. gospodarka światowa była bardziej zintegrowana i współuzależniona…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)