To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład IV – Początki kapitalizmu monopolistycznego
1) Istotne cechy gospodarki monopolistycznej:
Rosła produkcja - rosły zyski, dochody, niektórzy właściciele pomnażali swoje kapitały i majątki, co umożliwiało
dalszy rozwój. Część kapitalistów uważało, że możliwości gosp. wolnokonkurencyjnej wykorzystywały się (w
Europie Zach., jak również w Polsce). W tej sytuacji wielkie przedsiębiorstwa dążyły do monopolizacji.
Monopole miały wpływ na normowanie cen; niektórzy ekonomiści i historycy uważają, że miały na to wyłączność.
Tak samo miały wpływ na kształtowanie się rozmiarów produkcji (wzrost i zahamowanie). Miały one także
większe możliwości uzgadniania rynków zbytu – większe możliwości ekspansji gospodarczej. Nowy układ
ekonomiczny był bardziej wydajny od poprzedniego (wolnokonkurencyjnego). Było to możliwe dzięki wyższemu
poziomowi technologii w monopolach. Stymulowany był rozwój techniki – wprowadzono innowacje – mogły
powstawać nowe gałęzie lub branże przemysłowe ( w Polsce i na Zachodzie np. motoryzacja, transport,
elektrotechnika, przemysł chemiczny, nowe rodzaje broni na potrzeby zbliżającej się wojny). Nie można pominąć
sfery finansowej: rozwój bankowości, koncentracja kapitału dzięki pracy ludzi w monopolach, instytucje
kredytowe.
Formalny podział monopoli:
1.
2.
Kartele i syndykaty – tworzone najwcześniej; w ich skład wchodziły poszczególne przedsiębiorstwa, nie
tracąc osobowości prawnej i ekonomicznej; opierały się te relacje na dość luźnych związkach –
podpisane porozumienia na temat rynku zbytu, wielkości produkcji.
Tresty (trusty) i koncerny – w ich skład wchodziły różne przedsiębiorstwa pozbawione osobowości
prawnej i ekonomicznej – tworzyły jedno wielkie przedsiębiorstwo.
2) Przesłanki monopolizacji:
a)
Postęp techniczny prowadzący do wzrostu akumulacji kapitału – prowadziło do większej
wydajności, większych zysków; w związku z tym można było przeznaczać więcej na akumulację
kapitału na inwestycje, modernizację;
b) Koncentracja produkcji i kapitału; w KP w 2-ej połowie XIX w liczba fabryk zmniejszyła się
kilkakrotnie, ale wzrosła wydatnie wartość produkcji (korzystniejsze warunki produkcji);
c) Większa rola banków, giełdy pieniężnej i spółek akcyjnych w gospodarce;
d) Wpływ czynników zewnętrznych:
sprzyjająca odpowiednio polityka państwa, Rządu, Parlamentu i innych instytucji;
wpływ kapitału zagranicznego;
brak państwowości w Polsce rzutowało na monopolizację;
zależność od państw zaborczych;
kryzysy ekonomiczne (zwłaszcza 1900-1903); objęte zostały nimi wszystkie uprzemysłowione kraje
Europy; dość długotrwały, miał niewielki wpływ na gospodarkę polską i monopolizację, bo związki i
relacje z Zachodem nie były takie intensywne. Jeśli nastąpił kryzys to sytuacja przemysłu – zwłaszcza
mniejszych przedsiębiorstw była bardzo trudna. Małe firmy szukały pomocy w istnieniu na rynku, więc
godziły się przystąpić do monopolu nawet na niekorzystnych warunkach, a wiele z nich zbankrutowało.
3) Organizacje monopolistyczne – charakterystyka:
- Powstawanie kapitału finansowego powodowało, że tworzyły się wielkie rodziny pod względem wielkości
zasobów finansowych o dużych możliwościach ekspansji dalszej działalności.
Kapitał Finansowy = Kapitał Przemysłowy + Kapitał Bankowy + Obszar Ziemiański
Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład IV – Początki kapitalizmu monopolistycznego
- Eksport kapitału – wiele monopoli eksportował
(…)
… Łacińskiej, dostarczając żywność i
surowce. Nawet mniej rozwinięte kraje europejskie zaczęły uczestniczyć w handlu
międzynarodowym w dużo większym stopniu niż wcześniej. Tendencje do
jednoczenia się rynków doprowadziły do powstania unii walutowych i
przechodzenia do systemu waluty złotej. 1865 r. – Łacińska Unia Monetarna –
Francja, Belgia, Włochy, Szwajcaria. 1871 r. – ustalony został nowy parytet
kruszcowy waluty niemieckiej. W 1872 r – Skandynawska Unia Monetarna.
stosowanie międzynarodowej waluty złotej – kluczową rolę odegrała Wielka
Brytania, bo jako pierwsza wprowadziła system walutowy oparty na parytecie złota,
potem II Rzesza, USA, na początku XX wieku już prawie wszystkie kraje.
Ukształtowanie się międzynarodowego systemu waluty złotej przyśpieszyło rozwój
handlu światowego i upowszechniło…
…, w Okręgu Poznańskim i KP powstawały podobnie jak w Europie Zachodniej, po
1870 r. decydował poziom gospodarczy, który był wtedy dość wysoki. Na Górnym Śląsku było duże ożywienie w
monopolach, jeśli chodzi o monopole w przemyśle ciężkim (5 koncernów zatrudniało ¾ pracowników, m.in. Huta
„Laury”, Huta „Bismarck”) – przemysł ciężki był potrzebny do rozwoju innych gałęzi i do wyposażenia armii.
- W KP…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)