To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Tabela porównania obu konstytucji Zagadnienie
Postanowienia konstytucji
marcowej (1921)
Postanowienia konstytucji
kwietniowej (1935)
Ustrój państwa
Konstytucja uchwalona w marcu 1921 roku określiła ustrój państwa jako rzeczpospolitą (republika). Źródłem władzy w państwie był Naród, sprawujący ją przez przedstawicieli. Fundamentem ustroju był trójpodział władz na ustawodawczą (sejm i senat), wykonawczą (prezydent i rząd) oraz sądowniczą, wykonywaną przez niezawisłe sądy.
W konstytucji kwietniowej z 1935 roku zasadę republikanizmu wyrażono w nazwie państwa oraz zwrotem - "wspólne dobro obywateli". Świadomie zrezygnowano ze stwierdzenia, że źródłem wszelkiej władzy jest Naród. Odchodzono od zasady trójpodziału władzy. Odtąd miała być ona jednolita i skupiać się w urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej, postawionego na czele państwa oraz wszystkich jego organów, poczynając od Rządu, przez Sejm, Senat, Siły Zbrojne, Sądy i kończąc na organach Kontroli Państwowej.
Władza ustawodawcza
Pełnią i wyłącznością władzy ustawodawczej, a zarazem przewagą nad władzą wykonawczą obdarzano w 1921 r. parlament. Składał się on z dwóch izb, z których silniejszy był sejm. Wyższość sejmu zaznaczała się w procedurze legislacyjnej (uchwalanie ustaw) i kontroli nad rządem. Tylko dla sejmu zarezerwowano prawo kontrolowania rządu przez uchwalanie tzw. wotum nieufności. Wybory do izb były powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i proporcjonalne. Czynne prawo wyborcze do sejmu zdobywało się osiągając 21 rok życia, a bierne 25; do senatu odpowiednio 30 i 40. Sejm składał się z 444 posłów a w izbie wyższej zasiadało 111 senatorów. Kadencje obu izb były równoczesne i wynosiły 5 lat.
Konstytucja kwietniowa nie zmieniła struktury parlamentu, ale zmodyfikowała jego kompetencje, relacje między izbami oraz prezydentem i rządem oraz zasady wyborcze. Procedura legislacyjna nie kończyła się jak poprzednio w parlamencie. Ostateczną wersję projektu ustawy musiał zatwierdzić prezydent. Z podstawowych zasad prawa wyborczego do sejmu skreślono proporcjonalność. Podniesiono też granicę czynnego prawa wyborczego do 24 lat oraz biernego do 30. Gruntownie zmieniono zasady powoływania senatu. Odchodzono od reguły, że jest on w całości wybieralny. Trzecią część składu mianował prezydent. Pozostałą wybierał elitarny krąg wyborców w drodze dwustopniowego głosowania.
Głowa państwa
Konstytucja marcowa powierzała funkcje głowy państwa prezydentowi. Wybierały go na siedem lat sejm i senat połączone w Zgromadzenie Narodowe. Prezydent reprezentował państwo na zewnątrz (mianował ambasadorów, zawierał i wypowiadał umowy międzynarodowe), sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi (ale tylko w czasie pokoju), powoływał i odwoływał rząd (lub poszczególnych ministrów), obsadzał urzędy państwowe, mianował oficerów, wydawał akty wykonawcze do ustaw (rozporządzenia), powoływał sędziów, stosował prawo łaski. Jedynymi jego kompetencjami wobec parlamentu było zwoływanie, odraczanie i zamykanie sesji parlamentu. Prezydent odpowiadał za przestrzeganie prawa (konstytucji i ustaw) oraz ponosił odpowiedzialność karną przed Trybunałem Stanu (wyłanianym przez obie izby).
(…)
…". Zachowując wszystkie dotychczasowe, rozszerzono znacznie jego kompetencje wykonawcze oraz nadano szereg odnoszących się do władzy ustawodawczej, a nawet sądowniczej. Zwiększyła się lista obsadzanych przez niego stanowisk. Poza urzędem Premiera uwzględniono tu m.in. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Władza powoływania równała się też prawu zwalniania…
… izbę wyższą parlamentu. Między tak zgłoszonymi kandydatami ostatecznego wyboru dokonywać miał Naród w powszechnym głosowaniu. Drugi etap nie odbywałby się, jeżeli prezydent nie skorzystał z tej prerogatywy. Wyposażony w tak szeroki zakres władzy prezydent nie ponosił żadnej odpowiedzialności przed jakimkolwiek organem państwa.
Rząd
Pozycja rządu w systemie parlamentarnym z 1921 r. była słaba…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)