To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Pomiary kątowe
W konstrukcjach geometrycznych oprócz długości ważnym elementem jest kąt jako miara rozchylenia dwóch płaszczyzn. Do pomiaru wartości kąta używa się urządzeń kątomier-czych zwanych teodolitami (rys. 4.9). Są to dość skomplikowane instrumenty składające się ze spodarki (4), stanowiącej wymienną podstawę instrumentu, limbusa (i) z poziomym kołem pomiarowym, alidady (2) tworzącej korpus instrumentu oraz lunety (/). W korpusie instrumentu jest umieszczone koło pionowe oraz urządzenia odczytowe pozwalające na określenie wartości kierunków poziomego i pionowego.
Dzięki zastosowanym układom osiowym instrumentu oraz urządzeniom pomocniczym jak libele, jest możliwe ustalanie miar odpowiednich kątów kierunkowych określających przestrzenne skierowanie osi lunety w lokalnym układzie na stanowisku pomiarowym. Warunkiem podstawowym pracy teodolitu jest jego spoziomowanie oraz ustawienie nad stanowiskiem (scentrowanie instrumentu). Poziomowanie odbywa się przy użyciu libel instrumentu, natomiast scentrowanie przy wykorzystaniu pionów mechanicznych, optycznych lub laserowych. Aby pomierzyć wartość kąta między dwoma kierunkami, a właściwie płaszczyznami pionowymi przechodzącymi przez te kierunki, należy wycelować na pierwszy z nich i odczytać wartość kierunku Hzl, a następnie na drugi i odczytać Hz2. Różnica wartości kierunków poziomych (Hz2 - Hzl) stanowi miarę kąta skierowanego zgodnie z kolejnością celowania i kierunkiem opisu kola poziomego instrumentu. Powszechnie stosuje się kierunek zgodny z ruchem wskazówek zegara (kąty lewe), a za jednostki przyjmuje się grady. W systemie tym kąt pełny jest podzielony na 400g, każdy grad na 100° (centigradów), a te z kolei dzielą się na 100cc (centicentigradów). W starszych instrumentach stosowano układ sześćdziesiątko-wy stopniowy 360° i dalej 60' i 60". Instrumenty mechaniczno-optyczne są wyposażone w systemy odczytowe pozwalające obserwować kręgi (poziomy i pionowy) i dokonywać na nich odczytu pozycji indeksu (system indeksowy - por. rys. 4.9). Istnieją bardziej dokładne systemy odczytowe, np. koincydencyjne stosowane w instrumentach precyzyjnych. Współczesne instrumenty są wyposażone w automatyczny system kompensatorów oraz cyfrowy system odczytowy. Dzięki kompensatorom następuje wystarczające zgrubne poziomowanie instrumentu. Kompensatory określają szczątkowe wartości nachyleń we wzajemnie prostopadłych kierunkach i wprowadzają korektę rezultatów pomiaru.
Możliwa jest także rejestracja wyników na nośnikach zapisu magnetycznego (REC-moduły, karty PCMCIA itp.). Cyfrowy system odczytowy pozwala na stosowanie dowolnie wybranych jednostek kąta oraz definiowanie kierunku podziału koła. Współczesne instrumenty są bardzo zaawansowane technologicznie, a ich obsługa wymaga dobrego przygotowania. Pozwalają jednak uzyskiwać wyniki o bardzo wysokiej dokładności oraz dużej niezawodności. W wyniku połączenia urządzenia kątomiercze-go z dalmierzem elektronicznym powstał instrument zwany tachimetrem elektronicznym (rys. 4.10), powszechnie używany w pracach geodezyjnych. Zintegrowana budowa instrumentu oraz bogate oprogramowanie w zakresie przetwarzania danych pomiarowych bezpośrednio w terenie czyni z tego urządzenia uniwersalne narzędzie pomiarowe. W szczególnych przypadkach mamy do czynienia z prostymi elementami pomiarowymi ograniczającymi się do warunków równoległości czy prostopadłości (badanie przekątnych w prostokątach czy też wytyczanie kierunku prostopadłego do kierunku istniejącego). Odkładanie kąta prostego w przypadkach niewymagających wysokiej dokładności może być realizowane metodami tradycyjnymi, np. przy użyciu wę-gielnicy bądź też w oparciu o proste konstrukcje geometryczne. Typowa węgielnica jest urządzeniem mechaniczno-optycznym (rys. 4.11) składającym się z dwóch pryzmatów oraz okna przeziernika umożliwiającego jednoczesną obserwację trzech kierunków wzajemnie prostopadłych (kierunku w lewo i prawo oraz na wprost).
(…)
… stosowanej do tyczenia kąta prostego jest tzw. trójkąt egipski (o stosunku boków 3:4:5). Są też wykorzystywane cechy wysokości trójkąta równoramiennego (rys. 4.12). W obu przypadkach do pomiarów używa się taśmy mierniczej.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)