Pojęcie wnioskowania Uznawanie i uzasadnianie twierdzeń Jak powiedzieliśmy na samym początku naszych wykładów, zasadniczym tematem logiki jest zagadnienie jasnego, konsekwentnego, ścisłego i uporządkowanego myślenia, a przede wszystkim - zagadnienie poprawnego wnioskowania. Odkrywanie i formułowanie prawideł ludzkiego myślenia, to jest tych prawideł, którymi rządzi się ludzkie rozumowanie, jest podstawowym zadaniem logiki. Zatem chodzi tu o algorytmy i procedury, według których przebiega rozumowanie ludzi wtedy, gdy rozpatrując jakieś kwestie, naukowe i pozanaukowe, usiłują na podstawie posiadanych przez siebie informacji sformułować konkretne tezy, czyli z określonych przesłanek (racji) wysnuć jakieś satysfakcjonujące ich pod względem logicznym wnioski, które mają stanowić odpowiedź na stawiane przez nich pytania. Szczególnie istotne są tu procedury sprawdzania procesów rozumowania pod kątem ich poprawności logicznej, czyli procedury weryfikacji logicznej. Odkryte i sformułowane przez logików zasady myślenia, w postaci twierdzeń i formalnych schematów wnioskowania, są ważne wszędzie tam, gdzie chodzi nam o logiczną poprawność naszego rozumowania. Szczególnie ważne są wtedy, gdy mamy do czynienia z wnioskowaniem, w którym wyciąga się i uzasadnia wnioski z tez już wcześniej uznanych (i uzasadnionych), lub weryfikuje logicznie (obala lub potwierdza) pewne tezy uzyskane jako wnioski tegoż wnioskowania. Posłużyliśmy się tu, tak jak wielokrotnie wcześniej, terminem „wnioskowanie”. Użyliśmy go tu, i wcześniej również, w jego potocznym znaczeniu, ale w logice ma on w zasadzie takie same znaczenie. Rozumie się tu po tym pojęciem określony proces myślowy, który polega na uznaniu jakiegoś zdania na podstawie wcześniejszego, mniej lub bardziej stanowczego, uznania innych zdań. Mówi się, że to uznawane zdanie wynika logicznie z tych zdań już uznanych (na przykład w takim samym czy innym procesie wnioskowania). Wiemy już, że owe zdania, z których usiłuje się wywnioskować jakieś nowe zdanie, nazywają się przesłankami (łaciński termin: praemissae ), a zdanie, które wyprowadza się z tych przesłanek, nazywane jest wnioskiem (łacińskie: conclusio ). Wiemy też, że stopień uznania wywnioskowanego z przesłanek wniosku nie może być większy od stopnia uznania tychże przesłanek. Ten ostatni wymóg jest oczywisty - nie możemy wnioskowi przykładać większej wagi, aniżeli przesłankom (wniosek jest zawsze na tyle wiarygodny, na ile są wiarygodne przesłanki, z których on wynika). Mając to ostatnie stwierdzenie na uwadze, możemy podzielić wnioskowanie, z subiektywnego punktu widzenia, na takie (1), w którym stopień pewności, z jakim uznajemy wniosek, jest równy stopniowi pewności, z jakim uznaliśmy przesłanki, oraz na takie (2), w którym stopień uznania wniosku jest mniejszy od stopnia uznania przesłanek. Pierwsze wnioskowanie nazywamy subiektywnie pewnym; drugie - subiektywnie niepewnym. Niebawem omówimy te dwa rodzaje wnioskowania. Tymczasem przedstawimy krótko inne sposoby uznawania zdań.
(…)
…, możemy powiedzieć, iż mamy dwa podstawowe sposoby zdobywania przekonań. Pierwszy sposób opiera się na bezpośrednim doświadczeniu, zewnętrznym lub wewnętrznym. Drugi sposób - to wnioskowanie. Podobnie w dwojaki sposób można uzasadniać swoje przekonania, sądy, a także twierdzenia naukowe. Przekonania i przeświadczenia zdobyte na drodze doświadczenia zmysłowego, w ten sam sposób mogą być uzasadniane bądź…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)