Piotr Sztompka, „Pojęcie struktury społecznej. Próba uogólnienia” Struktura społeczna bywa rozumiana jako:
1. organizacja stosunków społecznych
2. określona artykulacja, uporządkowane ułożenie części
3. spójne, mniej lub bardziej trwałe regularności
4. wzór, to znaczy obserwowalna jedność działania czy funkcjonowania
5. istotne, głębokie, leżące u podstaw uwarunkowania
6. właściwości bardziej fundamentalne niż inne powierzchniowe cechy
7. uporządkowanie elementów, które determinuje większość zróżnicowania w danej dziedzinie zjawisk
8. relacje między grupami i jednostkami, które znajdują wyraz w ich zachowaniu
Cztery idee stanowią fundament pojęcia struktury:
- idea relacji, zależności, stosunków pomiędzy elementami (centralna dla definicji 1 i 2)
- idea regularności, prawidłowości, powtarzalności, trwałości (centralna dla definicji 3 i 4)
- idea głębokiego, ukrytego, fundamentalnego, istotnego wymiaru (centralna dla definicji 5 i 6)
- idea determinującego, wyznaczającego, kontrolującego wpływu wobec zjawisk empirycznych (centralna dla definicji 7 i 8)
Uwzględniając wszystkie cztery idee w definicji syntetycznej, powiedzieć można, że struktura to ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowanych zjawisk w tej dziedzinie.
Życie społeczne a struktura społeczna Struktura społeczna wymaga abstrakcji, co jest możliwe, dopiero gdy ludzi potraktujemy analitycznie, poprzez jakieś ich aspekty, przekroje, cząstkowe wymiary. W takim sensie, aby zrozumieć człowieka, trzeba wyjść poza narzucające się, potoczne ujmowanie człowieka; aby zrozumieć społeczeństwo, trzeba porzucić potoczną wizję zbioru ludzi, prostej wielości osób.
Pojęcie struktury jest abstrakcyjne nie tylko z uwagi na abstrakcyjny charakter relacji między elementami, ale i na abstrakcyjny charakter samych elementów. Jest kategorią teoretyczną postulowaną jako fundament, ukryta baza obserwowalnego doświadczenia ludzkiego, toczącego się na powierzchni konkretnego życia społecznego - tego wszystkiego, co ludzie robią, co myślą, do czego dążą, o co walczą. Jest kategorią teoretyczną postulowaną po to i tylko po to, aby życie społeczne wyjaśnić. Życie społeczne przeciwstawiamy strukturze społecznej. Życie społeczne to kategoria opisowa, empiryczna, konkretna. Życie społeczne to warstwa powierzchniowa, jawna rzeczywistości społecznej, a struktura społeczna to warstwa głębinowa, ukryta społecznego świata.
Cztery wymiary struktury społecznej Strukturę społeczną przedstawiamy jako złożoną, ale i zintegrowaną całość czterowymiarową.
(…)
… społecznego nakazuje odrzucić do założenie jako całkowicie nierealne, bo struktura społeczna jest heterogeniczna i przeniknięta rozmaitymi sprzecznościami.
Drugie upraszczające założenie przyjmuje, że ludzie są poddawani oddziaływaniu jednej tylko całościowej, choć wewnętrznie wielowymiarowej i nieraz wewnętrznie sprzecznej, struktury. Tymczasem dobrze znany socjologom fenomen „grup odniesienia”, „aspiracji…
… norm, wartości i instytucji. Zewnętrzne, zobiektywizowane i przymuszające wobec poszczególnych członków społeczeństwa fakty społeczne tłumaczyć miały rzeczywiste, konkretne działania ludzi. Dlatego struktura normatywna jest bez wątpienia najgłębiej i najwszechstronniej zbadanym wymiarem struktury społecznej.
Drugi wymiar struktury to ten, który ma centralne znaczenie dla fenomenologów społecznych (M…
… przez ludzi działania. Szczególne znaczenie mają tu przekonania na temat swojego własnego społeczeństwa i własnego w nim miejsca, czyli inaczej - społeczna samoświadomość.
Trzeci wymiar struktury społecznej poddał wnikliwej analizie Georg Simmel. Chodzi tu o wymiar interakcyjny (inaczej organizacyjny): powiązaną i typową dla danej zbiorowości wzajemnie ukierunkowanych i zorientowanych działań. Kształt, forma, „geometria” kanałów i powiązań interakcyjnych, zobiektywizowana, zewnętrzna wobec poszczególnych jednostek, w istotnej mierze wpływa na szansę podjęcia przez nie konkretnych interakcji. Struktura interakcyjna determinuje więc w znacznym stopniu czy, z kim lub wobec kogo członkowie społeczeństwa podejmą działania.
Czwarty i ostatni wymiar struktury znalazł się w centrum badań Karola Marksa i Maxa Webera…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)