dr hab. Władysława Zamachowskiego dla studentów III roku biologii Uniwersytetu Pedagogicznego.
W materiale znajdują się notatki z zajęć (ćwiczenia + wykłady) oraz własne opracowania m.in. z następujących zagadnień:
- pojęcia: ewolucja i ewolucjonizm,
- zmienność: dziedziczna i niedziedziczna; ciągła i nieciągła; rekombinacyjna i mutacyjna,
- prawo Hardy'ego i Weinberga,
- konkurencja (walka o byt), dobór naturalny, dobór sztuczny,
- dryf genetyczny: zasada założyciela, fluktuacje losowe,
- gatunek i specjacja,
- mechanizmy izolacyjne i efekt Wallace'a,
- radiacja adaptacyjna,
- ewolucja: prawidłowość, tempo, kierunkowość, nieodwracalność.
EWOLUCJONIZM - nauka zajmująca się całokształtem zjawisk związanych z rozwojem na Ziemi
jest młodą nauką (powstał w 1895 r., kiedy Darwin opublikował swoje dzieło)
jest samodzielną dyscypliną, której przedmiotem badań są historyczne przemiany gatunku, czynnikii czas, a także mechanizm tych przemian
metody badań: morfologiczne, genetyczne, opisowe, biogeograficzne
5 działów ewolucjonizmu:
dzieje myśli ewolucyjnej
dowody ewolucji
przebieg ewolucji - filogenetyka
czynniki i mechanizmy ewolucji
prawidłowości ewolucji
EWOLUCJA (= z łac. evoluo, ewolucjo - rozwój, rozwijać się) - proces, w zasadzie nieodwracalny, jednokierunkowy, zachodzący w czasie i przestrzeni, którego atrybutem jest zmiana i różnicowanie układów już istniejących, w wyniku czego powstają inne układy o innym, często wyższym poziomie organizacji.
słowo „ewolucja” po raz pierwszy zostało użyte w XVII wieku (Charles Bonnet - określenie rozwoju zarodka w jaju; Herbert Spencer - powszechny rozwoju we wszechświecie)
ewolucja odbywa się na 2 poziomach:
poziom morfogenetyczny (decyduje o typie budowy organizmu i jego programie)
poziom adaptacyjny (wpływa na zdolność wykorzystania środowiska i konkurencję z organizmami współbytującymi; podlega ograniczeniom narzuconym przez poziom morfogenetyczny)
proces ewolucji prowadzi do zróżnicowania i uporządkowania
cechy ewolucji:
ogólna właściwość przyrody
nie ma chaosu, każdy gatunek ma swoją strefę adaptacyjną
posiada własny kierunek i tempo - nie jest to linia prosta, występują fluktuacje
nie można przewidzieć kierunku ewolucji, można jedynie badać w jaki sposób ona przebiegała jest nieodwracalna i niepowtarzalna - posiada uwarunkowania historyczne (ten sam temat jest inaczej przeprowadzany, nie powtarza się w historii Ziemi)
podlegają jej układy otwarte, które posiadają i czerpią energię oraz przekształcają ją (układy zamknięte mają energię, ale jej nie przekształcają)
zachodzi na poziomie populacji, a nie na poziomie osobnika (ma on stały genotyp)
czynniki napędzające proces ewolucji to:
dobór naturalny
dryf genetyczny
napęd molekularny
ZMIENNOŚĆ DZIEDZICZNA I NIEDZIEDZICZNA
zmienności dziedzicznej (= genetycznej), wynikającej z różnic pomiędzy genotypami przeciwstawia się zmienność niedziedziczną, która może być spowodowana czynnikami takimi jak: pora roku, sezon rozrodczy (= zmienność ontogenetyczna) lub modyfikującymi wpływami środowiska (= zmienność środowiskowa)
(…)
…
przy niewielkim stopniu obie populacje mogą zachować swoją specyfikę i odrębność
przy intensywnym przepływie genów proces może doprowadzić do powstania populacji mieszańcowej o specyficznej strukturze genetycznej, a w dalszej perspektywie do specjacji
POLIPLOIDALNOŚĆ
zwielokrotnienie podstawowej liczby chromosomów (podczas tworzenia gamet, po podziale chromosomów nie następuje podział komórki)
jeżeli odbywa…
… (= POLIMORFIZM)
charakteryzuje cechy jakościowe
przejawia się równoczesnym występowaniu osobników o wyraźnie różnym wyglądzie, np. u ślimaka gajowego Cepaea nemoralis skorupki mogą być paskowane lub bezpaskowe i wykazują różną barwę
kwiaty krokusów w Polsce są albo fioletowe, albo białe, a ich słupki pomarańczowe lub białe)
grupy krwi człowieka (system AB0)
zmienność ta ma na ogół proste podłoże genetyczne…
…
polimorfizm przejściowy (związany ze zmianami w składzie genowym populacji; np. szaro ubarwiona forma motyla nocnego została zastąpiona przez formę melanistyczną)
polimorfizm zrównoważony (np. anemia sierpowata, grupy krwi)
POPULACJA MENDLOWSKA
zbiór osobników, które są zdolne do kojarzenia się (płciowego krzyżowania się) i posiadają wspólną pulę genów; w obrębie populacji mendlowskiej osobniki…
…
fenotyp nie jest stałym zespołem cech charakterystycznych dla osobnika - wręcz przeciwnie, pewne jego elementy ulegają ciągłym zmianom na skutek realizacji genetycznego programu rozwojowego (są to zmiany ontogenetyczne)
przeważająca liczba organizmów ma złożone cykle rozwojowe, a ich formy młodociane nie przypominają form dorosłych; formy dorosłe mogą także zmieniać fenotyp okresowo (np. w klimacie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)