. PRAWO WYBORCZE Podstawowe pojęcia z zakresu prawa wyborczego. Prawo wyborcze - w znaczeniu przedmiotowym jest to ogół norm prawnych obowiązujących w państwie i regulujących tryb wyboru organów przedstawicielskich; w znaczeniu podmiotowym są to określone w przepisach obowiązującego prawa uprawnienia ogółu obywateli do udziału w wyborach do organów przedstawicielskich.
System wyborczy - ogół zasad zawartych w prawie wyborczym, a także nie mających charakteru prawnego, stosowanych w praktyce wyborów do organów przedstawicielskich. System wyborczy sensu largo oznacza ogół zasad dotyczących trybu przygotowania i przeprowadzenia wyborów oraz zasad dotyczących podziału mandatów, a jako zasady ustalania wyników wyborów funkcjonuje w znaczeniu sensu stricto .
W Polsce podstawą dla uregulowań prawa wyborczego są postanowienia Konstytucji (przede wszystkim art. 62 , art. 96 ust. 2 , art. 97 ust. 2 , art. 98-101 , art. 127-129 , art. 169 ust. 2 i 3 ). Zasadnicze regulacje prawa wyborczego zawierane są w ustawach. Obowiązują więc: ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r.- Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (ows) , ustawa z dnia 27 września 1990 r. - o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (uwp) ostatnio istotnie zmieniona ustawą z 28 kwietnia 2000 r., ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatowych i sejmików województw (owst), ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. - o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r . - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego .
Niektóre unormowania o bardziej szczegółowym charakterze zawarte zostały w aktach wykonawczych niższego rzędu (uchwały Państwowej Komisji Wyborczej, orzecznictwo m.in. TK, NSA i SN). Funkcje prawa wyborczego. funkcja kreacyjna - polega na kształtowaniu składu personalnego organów przedstawicielskich, funkcja polityczno-programowa - polegająca na wyrażeniu przez wyborców poparcia dla określonego programu politycznego, funkcja legitymująca - legitymizowanie, poprzez akt wyborczy, dokonywany przez podmiot władzy suwerennej określonego systemu polityczno-ustrojowego i określonej ekipy rządzącej, funkcja integracyjna - umożliwiająca zespolenie zbiorowo określonego podmiotu władzy suwerennej poprzez określenia zasad dotyczących procesu kształtowania i wyrażania jego woli.
Niezależnie od przedstawionego powyżej katalogu podstawowych funkcji wyborów powszechnych w literaturze przedmiotu wyróżnia się też inne, nie mniej ważne funkcje. Wskazuje się na 1) funkcję legitymacji
(…)
… tej zasady wprowadzono m.in. zakaz agitacji w lokalu wyborczym, czy zakaz wchodzenia do lokalu wyborczego z bronią.
Klasyfikacja systemów wyborczych.
Systemy wyborcze dzielimy na:
system większościowy - stanowi najprostszy sposób ustalania wyników, oznacza, że wybranym został ten, kto uzyskał największą liczbę głosów. Jeśli jest to warunek wystarczający, to mówimy o zasadzie większości względnej: aby zostać…
…%. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż 50%, to przeprowadzana jest druga tura głosowania (w której stosuje się zasadę większości względnej). Pozostają w niej dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów. W Polsce system ten znajduje zastosowanie w wyborach prezydenckich (art. 127 ust. 4 K) a także w wyborach wójtów (burmistrzów i prezydentów miast). system proporcjonalny - patrz pyt. 96 systemy…
… ogólnie stanowi, że kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy (art. 100 ust. 1), a kandydatów na prezydenta może zgłaszać co najmniej 100 000 wyborców (art. 127 ust. 3 zd. 2)
Wybory prezydenckie:
Zostaje zawiązany komitet wyborczy, popierający - na zasadzie wyłączności - określonego kandydata. Może to uczynić grupa 15 obywateli (art. 40a ust. 1 uwp), pod warunkiem zgromadzenia 1000 podpisów wyborców popierających daną kandydaturę. Kandydat musi złożyć pisemne oświadczenie o wyrażeniu zgody na kandydowanie, a na mocy tzw. ustawy lustracyjnej musi też złożyć oświadczenie, informujące, czy w latach 1944-1990 był pracownikiem lub współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa. Na tej podstawie PKW rejestruje komitet wyborczy.
Komitet wyborczy musi zgromadzić 100 000…
… wyborców oraz ponosi przed nimi odpowiedzialność za swe działania;
mandat wolny - ukształtował się jako pochodna koncepcji zwierzchnictwa narodu. Opiera się on na założeniu, że poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności; nie istnieje tym samym prawna zależność posła od swoich wyborców, niedopuszczalne są nakazy czy instrukcje wyborców, nie ma też możliwości odwołania posła przez wyborców; art…
… ubezwłasnowolnione na podstawie prawomocnego wyroku sądowego,
Bierne prawo wyborcze:
zawsze przesłanką jest posiadanie czynnego prawa wyborczego,
granica wieku: w wyborach do organów stanowiących samorządu terytorialnego - 18 lat (+ domicyl); w wyborach do Sejmu i PE - 21 lat (art. 99 ust. 1 K); w wyborach do Senatu - 30 lat (art. 99 ust. 2 K); w wyborach prezydenckich - 35 lat (art. 127 ust. 3 K); w wyborach…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)