To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
POCZĄTKI RUCHU LUDOWEGO NA ZIEMIACH POLSKICH
Ruch ludowy = ruch chłopski
Chłopi byli warstwą społeczeństwa , która zbudziła się do życia politycznego najpóźniej. Było to spowodowane faktem, że późno zostało zniesione poddaństwo , jak również późno dokonano uwłaszczenia. Najszybciej uwłaszczenia dokonano w zaborze pruskim ( 1823) , reszta to uwłaszczenia z lat 1848 ( zabór austriacki) i 1864 ( zabór rosyjski), czyli w czasie, kiedy w reszcie Europy chłopi dawno już byli uwłaszczeni. W zaborze pruskim sytuacja materialna chłopów była najlepsza, ale rozwijała się tam silna akcja wynarodowienia . W zaborze rosyjskim poza silnymi próbami wynarodowienia Polaków istniało także rozdrobnienie agrarne.
W Galicji istniały największe swobody, jednak materialne położenie chłopów było najgorsze (stosowano prymitywne materiały, powszechna była trójpolówka).
Kolebką ruchu ludowego na ziemiach polskich była Galicja. Pierwszym działaczem galicyjskim był jezuita ks. Stanisław Stojałowski. Dokonał on pierwszej próby edukowania chłopów :
- wydawał dwa pisemka : „Wieniec”, „Pszczółka”,
- założył organizację Stronnictwo Chrześcijańsko-Ludowe,
- w 1883 ( 200-tna rocznica odsieczy wiedeńskiej) zorganizował manifestację, pielgrzymkę chłopów do Krakowa w której brało udział ok. 12 tysięcy chłopów . Chciał w ten sposób ukazać siłę, potęgę tkwiącą w polskim chłopie ( chłopi stanowili przecież ¾ społeczeństwa.) Działalność księdza S. Stojałowskiego zakończyła się jednak nagle. Głosił on bowiem radykalne poglądy ,czasami przeciw hierarchii kościelnej. Został więc ekskomunikowany w latach 90-tych. Postawiono mu ultimatum zgodnie z którym by muc wrócić do Kościoła musiał zarzucić działalność polityczną . Stojałowski tak też postąpił , więc jego działalność polityczna wśród chłopów wygasła. Był on jednak z pewnością prekursorem ruchu ludowego na ziemiach polskich.
W pustkę polityczną jaka nastała gdy zabrakło Stojałowskiego weszli Maria i Bolesław Wysłouchowie . Wydawali oni czasopismo „ Przyjaciel ludu” w którym krytykowali stańczyków , uważali, że jedyną szansą na odrodzenie Polski jest rozbudzenie mas ludowych. Popierali działalność edukacyjno-wychowawczą w ramach Towarzystwa Przyjaciół Oświaty, w którym działał także J. Stapiński (pochodzenia ludowego).
W 1895 założono Stronnictwo Ludowe , którego sekretarzem był właśnie Jan Stapiński . Także w 1895 powstała deklaracja programowa , która promowała chłopów polskich jako społeczną grupę do działań, które doprowadzą Polskę do niepodległości. W końcu XIX i początkach XX w. w Galicji rozwijała się autonomia . Powstał Sejm Krajowy do którego to Polacy wybierali Polaków . Był czas, że monopol do Sejmu Krajowego mieli konserwatyści . W 1907 nastąpił przełom dla ruchu ludowego . Głosy do Sejmu Krajowego na ludowców i konserwatystów rozłożyły się mniej więcej po połowie. Stronnictwo ludowe choć miało w programie krytykę konserwatystów w imię solidaryzmu społecznego zdecydowało się na współpracę z nimi .
(…)
… lewicowa PSL Lewica, później nazywane także PSL Wyzwolenie
Liderem PSL Wyzwolenie był Jan Stapiński.
Z kolei liderami PSL „Piast” byli Jakub Bojko i Wincenty Witos ( chłopski fenomen; mieszkał we wsi Wierzchosławice koło Tarnowa ; w latach 1920, 1923, 1926 był premierem)
PSL Wyzwolenie i PSL „Piast” różniły się poglądami. PSL Wyzwolenie było za tym by każdemu chłopu nadać ziemię , zaś PSL „Piast” uważało, że owszem chłopom należy się ziemia, ale powinny powstawać gospodarstwa rynkowe , które będą w stanie wyżywić gospodarza i produkować jeszcze na zbyt. W zaborze rosyjskim ruch ludowy był długo uśpiony . Początkami XX w. wzmogła się rusyfikacja i rosyjskie działania zaczęły uderzać w Kościół katolicki. Chłopi przebudzili się także politycznie po rewolucji w 1905 . Zaistniał ruch zaraniacki ( od pisma „Zaranie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)