To tylko jedna z 15 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
ARTYKU£Y
MARIUSZ ¯U£AWNIK
PIRACTWO S£OWIAÑSKIE NA BA£TYKU DO 1184 ROKU*
WPROWADZENIE
S³owianie Zachodni stosunkowo póno ukazali siê na arenie dziejowej
redniowiecza. Niemniej jednak odegrali oni bardzo wa¿n¹ rolê w polityce
takich pañstw jak Cesarstwo Niemieckie, Dania czy Polska. Trwaj¹ce
kilkadziesi¹t lat walki miêdzy pogañskimi S³owianami Zachodnimi, a
otaczaj¹cymi ich krajami chrzecijañskimi doprowadzi³y do tego, i¿ z braku
rodków do ¿ycia i trudnej sytuacji politycznej, ci pierwsi oddali siê piractwu
i korsarstwu.
Czym jest piractwo? Mo¿na powiedzieæ, ¿e jest bezprawnym aktem
przemocy prowadz¹cym do pozbawienia wolnoci lub rabunku, dokonywanym
na pe³nym morzu przez statki prywatne. W przypadku piractwa s³owiañskiego
nie jest to takie oczywiste. Bardzo trudno jest dostrzec granicê miêdzy
piractwem a zwyk³ymi walkami morskimi. Niekiedy na czele takich wypraw
³upie¿czych stawali sami ksi¹¿êta. Nale¿a³oby wtedy mówiæ o korsarstwie.
Pomiêdzy piractwem a korsarstwem istnieje p³ytka, czasem nie zauwa¿alna
ró¿nica. Korsarze rozboju dokonywali na mocy upowa¿nienia panuj¹cego,
czêsto pod jego osobistym dowództwem. Pragnê w pracy zaj¹æ siê zarówno
typowym piractwem jak i prawnym korsarstwem, gdy¿ uwa¿am, ¿e obydwa
*
Praca powsta³a pod kierunkiem prof. dr hab. Tadeusza Wasilewskiego w roku 1999.
6
Mariusz ¯U£AWNIK
terminy, w przypadku ¿eglarstwa s³owiañskiego s¹ równowa¿ne. Pracê swoj¹
opar³em przede wszystkim na dziele Helmolda1, proboszcza z Brzozowa w
Wagrii. Helmolda Kronika S³owian to ród³o przedstawiaj¹ce podbój i
chrystianizacjê ziem S³owian Zachodnich pocz¹wszy od czasów karoliñskich,
a¿ do 1171 roku. Jest to bardzo dobre ¿ród³o do dziejów ziem m.in. Wagrów,
Obodrzytów, Rugijczyków, a tak¿e ludów s¹siaduj¹cych z nimi. Kolejnym
bardzo wa¿nym ¿ród³em s¹ Saxonis Grammatici Gesta Danorum, duñskiego
kronikarza Saxo Grammaticusa2. Najwa¿niejsza dla nas ksiêga XIV, która
przedstawia dzieje wypraw duñskich na S³owian, napisana zosta³a w 1185
roku. Niestety dzie³o to nie zosta³o przet³umaczone na jêzyk polski. Fragmenty
przek³adów Saxo Grammaticusa, dotycz¹ce walk Duñczyków ze S³owianami,
znajduj¹ siê w pracy Krystyny Pieradzkiej pt.: Walki S³owian na Ba³tyku w XXII wieku3. T³umaczenia dokonano na podstawie dzie³a zredagowanego i
wydanego w 1886 roku. Dla zachowania spójnoci pracy pos³u¿y³em siê
w³anie tym XIX wiecznym wydaniem. W ksi¹¿ce Krystyny Pieradzkiej
znajduje siê ponadto t³umaczenie ród³a opisuj¹cego wielk¹ wyprawê na
Konungahelê4. Skorzysta³em tak¿e z dzie³a biskupa merseburskiego Thietmara
(Kronika Thietmara)5 oraz z pracy Adama Bamberskiego6. Autor, w IV
ksiêdze, dosyæ dok³adnie opisuje po³udniowe wyspy Skandynawii oraz
po³udniowe wybrze¿a Ba³tyku. Natomiast u Ebbo7 mo¿emy znaleæ mnóstwo
opisów dotycz¹cych grup spo³ecznych i sytuacji politycznych w jakich
znajdowa³y siê poszczególne miasta pomorskie. Historyka zajmuj¹cego siê
dziejami S³owian Zachodnich uderza brak róde³ s³owiañskich. Wy¿ej
wymienieni kronikarze w wiêkszoci
(…)
… Henryk Lew w pierwszej kolejnoci mieli uderzyæ na ziemiê
Obodrzyców. Nast¹pi³o to w roku 1160. Ranowie, chc¹c pomóc Obodrzycom,
opanowali ujcie Warnawy, któr¹ Duñczycy pop³ynêli w g³¹b s³owiañskiego
kraju. Ofensywa przeciw Obodrzycom zakoñczy³a siê pe³nym sukcesem. By³
to kres tego wielkiego ksiêstwa58. W tym samym roku Rugianie
podporz¹dkowali siê Duñczykom. Po przegranej bitwie nad Warnaw¹ i
ciê¿kich walkach ko³o wyspy Rugii, Rani poprosili o pokój. Otrzymali go
niebawem, za cenê rezygnacji z korsarskich zamiarów59. Ostateczny podbój
Rugii dokona³ siê w roku 116860. Zniszczona zosta³a wtedy wi¹tynia
wiatowita, ostatni bastion pogañstwa. Helmold tak oto skomentowa³
porozumienie: W ten sposób S³owianie do pewnego stopnia wstrzymali siê od
kradzie¿y i rabunków61. Ostateczn¹ klêskê zadali S…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)