7. Pieśni religijne polskiego średniowiecza. - najstarszy śpiew ludu w zachodniej Słowiańszczyźnie, odnotowany w najdawniejszych kronikach, to Kyrie eleison . Wg czeskiego kronikarza Kosmasa lud czeski śpiewał w Czechach w 973 r. Kyrie eleison jako krlesu. Prawdopodobnie czeskie krlesu przeniknęło do Polski, gdzie zostały spolonizowane na „kierlesz”.
- pierwszym śpiewem w obrzędach Kościoła katolickiego w Polsce był łaciński śpiew gregoriański
- za pierwszy powstały w Polsce łaciński utwór liturgiczny uważa się sekwencję o św. Wojciechu Hac festa die tota datowaną na około 1090r., była ona zjawiskiem odosobnionym na tle naszej kultury literackiej XI i XII wieku, ponieważ rozwój poezji liturgicznej w Polsce przypadł dopiero na XIII wiek, wtedy niemalże równocześnie zaczęły powstawać hymny, sekwencje i oficja rymowane.
- ułożenie najwcześniejszych utworów, które zostały poświęcone św. Stanisławowi i były bardzo popularne, przypisuje się Wincentemu z Kielczy. Utwory te to hymn Gaude, mater Polonia , sekwencja Leta mundur exultans te laude laudet , oficjum Dies adest celebris - na synodzie wrocławskim z 1248 r. wydano nakaz, by w każdą niedzielę i święto po Ewangelii księża odmawiali w języku polskim Ojcze nasz i Wierzę w Boga , również arcybiskup Jakub Świnka wydał na synodzie łęczyckim nakaz odmawiania i wykładania ludowi w języku polskim Wierzę w Boga, Ojcze nasz, Zdrowaś Mario , po odśpiewaniu mszalnego Credo . Z chwilą gdy modlitwy zaczęto w kościołach recytować zbiorowo, co nastąpiło prawdopodobnie przed XIV wiekiem, recytacja ta przerodziła się w śpiew. - szczególną rolę w dziedzinie tworzenia pieśni w języku polskim odegrał Władysław z Gielniowa, był on autorem szeregu polskich wierszy religijnych ze słynnym Żołtarzem (psałterzem ludowym), zaczynającym się od słów Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne . Oprócz tego Władysław z Gielniowa napisał wiele pieśni o Męce Pańskiej i o Matce Boskiej.
- do najważniejszych form gatunkowych średniowiecznej pieśni religijnej należą: tropy, sekwencje, hymny procesyjne, pieśni godzinkowe, wierszowane historie apokryficzno - biblijne, legendy wierszowane, kolędy, pieśni katechizmowe, wierszowane modlitwy oraz pieśni „do czytania”, będące prototypem nowożytnej poezji religijnej. TROPY - uzupełniały główne teksty liturgiczne.
- Bogurodzica nie jest utworem jednorodnym, lecz konglomeratem tropów pochodzących z różnych czasów, złączonych w jedną całość dzięki wspólnemu ich wykonywaniu. Od czasów Brucknera wyróżnia się w utworze trzy główne części: a) najstarszą, zakończoną refrenem Kyrie eleison (postać pierwotna), b) tzw. pieśń wielkanocną, zaczynającą się od słów „Nas dla wstał z martwych Syn Boży” oraz c) tzw. pieśń pasyjną, od słów „Ciebie dla człowiecze dał Bóg ptzekłoć sobie”
(…)
….
- utwory hymniczne zaczęły powstawać w Polsce w XIII wieku, prawdopodobnie pierwszym autorem pieśni tego typu był Wincenty z Kielczy
- przyjmuje się, że w Polsce średniowiecznej powstało ok. 60 hymnów, większość poświęcono świętym: Wojciechowi, Jackowi, Jadwidze.
PIEŚNI GODZINKOWE. Nazwa godzinki wywodzi się z oficjum brewiarzowego, zawierającego psalmy wraz z antyfonami, responsoria, hymny, modlitwy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)