To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Źródła prawa :
Źródła prawa rzymskiego w znaczeniu przedmiotowym rozpatrujemy jako:
Fontes iuris oriundi źr. powstania prawa - przejaw woli czynników prawotwórczych czyli decyzję czynników prawotwórczych ustawy, uchwały Plebsu, uchwały senatu, konstytucji cesarskich, edyktów magistratur. Czyli są to czynniki, które tworzą prawo. Fontes iuris cognoscendi źr. poznania prawa - efekty działania czynników prawotwórczych czyli pomniki prawa, na podstawie których dziś czerpiemy wiedzę o prawie rzymskim. Czyli są to dokumenty.
Często źródło poznania prawa jest jednocześnie źródłem powstania prawa np.” ustawa dwunastu tablic”, czy określona konstytucja cesarska. Pierwotnym źródłem prawa rzymskiego był jednak zwyczaj. Zwyczaj to powszechnie stosowana i dobrowolnie ustalona reguła postępowania na danym obszarze. Nie ma on jednak charakteru prawnego, nie jest źródłem prawa ale na jego podstawie tworzy się prawo zwyczajowe, które już jest źródłem prawa obowiązującego.
Prawo zwyczajowe - zwyczaj długotrwale stosowany przez ludzi w przekonaniu, że stosują oni prawo (mos maiorum). Mos maiorum traci zdolność moralnego oddziaływania na Rzymian u schyłku republiki (zmiany sposobu życia elit rzymskich - zbytek i korupcja. „Rozwiązłość i buta pojawiła się po tym gdy Rzym przestał obawiać się Kartaginy”). Mos maiorum - zwyczaj ( jeszcze nie prawo zwyczajowe)
Prawo stanowione
Obok zwyczaju prawo może powstawać drogą jego stanowienia czyli drogą ustawodawczą. W czasach królewskich powstawało drogą ustaw królewskich i kapłańskich. Prawodawcą miał być ponoć już Romulus. Dopiero w okresie republiki wykształcił się proces ustawodawczy. Ustawy ( leges ) przez długi okres był zasadniczym źródłem tworzenia prawa. Leges to ustawy oparte na uchwałodawczych uprawnieniach zgromadzeń ludowych.
Zgromadzenia ludowe przeszły pewną ewolucję początkowo były one : kurialne : organizowanie ich opierało się na kuriach rodowych. Uczestniczyli w nich wyłącznie patrycjusze później plebejusze i wówczas powstały:
centurialne : organizacje oparte o centuria, czyli klasy wolnych mieszkańców Rzymu. Zgromadzenia centurialne podzielone były na 7 klas , przy czym klasa pierwsza (którą stanowili Rzymianie będący właścicielami 100 tys. funtów miedzi czyli tzw. asów) uprawniona była 98 głosów. sześć pozostałych klas o niższym cenzusie posiadania dysponowało pozostałymi głosami.
trybusowe : zgromadzenia wg. tribus. Uczestniczyli w nich wszyscy wolni obywatele rzymscy podzieleni na trybuty.
Zgromadzenia ludowe straciły moc prawotwórczą w Ι w. n.e. Za Tyberiusza pozbawiono je prawa wyboru magistratur. W praktyce zaprzestały swej działalności po śmierci cesarza Nerwy (96-98).
(…)
… w sensie dosłownym lecz zarządzenie dla danej prowincji.
Leges w pewnym okresie konkurowały z uchwałami Plebsu. Obok zgromadzeń ludowych źródłem prawa stały się także zgromadzenia plebejskie. Plebs drogą strajków wymusił uznanie go za pełnoprawną kategorię obywateli. Od połowy V wieku p.n.e zaczęto zwoływać zgromadzenia plebejskie . Długi czas trwała walka między Patrycjatem a Plebsem o uprawnienia. Na zgromadzeniach plebejskich stanowiono uchwały wiążące Plebs. Ich tryb wydawania był podobny do zgromadzeń ludowych, ale wniosek ustawodawczy u Plebsu przedstawiał trybun ludowy (urzędnik reprezentujący interesy plebsu przed organami państwa).
Plebiscita początkowo wiązały tylko Plebejuszy. Aby plebiscitum obowiązywało wszystkich obywateli musiało być wniesione drogą wniosku ustawodawczego przez magistrat na forum zgromadzenia ludowego. Ta sytuacja istniała do 287/286 r. p.n.e. do czasu wydania tzw. lex Hortensia odkąd uchwały powzięte na zgromadzeniach plebejskich były wiążące też dla patrycjuszy.
Wśród ustaw jednej przypisywano rolę taką jak ma kodeks Hammurabiego lub prawo mojżeszowe . Mowa o ustawie 12 tablic. Ustawa stanowiła rezultat politycznej walki między Plebsem a Patrycjatem, która rozgorzała…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)