Petrarkizm, marinizm, konceptyzm- charakterystyka pojęć Petrarkizm- termin ukształtowany w nowożytnej historii literatury. Określa on zjawisko wielostronnego oddziaływania na literaturę europejską twórczości Francisco Petrarki, przede wszystkim, wzoru poetyckiego ukształtowanego przez niego w cyklu sonetów miłosnych Il Canzoniere . Naśladownictwo Il Canzoniere dotyczyło nie tylko formy sonetu, kancony, czy madrygału, uprawianych przez Petrarkę, lecz także topiki, frazeologii, tonacji konstrukcji „ja” lirycznego, przedmiotu wypowiedzi itp. Koncepcja miłości zawarta w liryce Petrarki, wyrosła z platonizmu, tradycji poezji prowansalskiej, dolce stil nuovo („nowego słodkiego stylu”) w poezji włoskiej, twórczości Dantego- jest koncepcją uczucia nie spełnionego miłości-cierpienia, w której nie ma miejsca na spokój. Petrarka wyznaczył miłości perspektywę metafizyczną, lecz zmierzanie ku ostatecznemu celowi osadzone zostało w świecie ludzkich zmagań, konfliktu między sensualistyczną naturą człowieka a świadomością wyboru wyższych wartości. Konflikt ten, był w przekonaniu twórcy Sonetów motorem życia, poczynań prowadzących do doskonałości moralnych. W zakresie koncepcji miłości grunt polski okazał się mało przystosowany. Petrakistowska metafizyczna perspektywa miłości nie znalazła szerszego rezonansu, zbyt skrupulatnie bowiem oddzielano miłość Boską od ziemskiej. Mimo to można odnotować przejawy infiltracji petrarkistowkiego wzorca. Pod wpływem poezji włoskiej, uczucie miłości sublimuje się. Kochanowski, zwłaszcza w Pieśniach , podniósł rangę tematu miłosnego, czyniąc z doznań miłosnych istotną sprawę nadającą wartość człowieczej radości i bólowi. Wobec braku tradycji rycerskiej petrarkistowska koncepcja miłości nie znalazła w literaturze staropolskiej szerszego oddźwięku. Silniej oddziaływały wzory antyczne oraz ich renesansowe modyfikacje. Marinizm- termin ten pojawił się w XVII w. we Włoszech w odniesieniu do ruchu literackiego, który zapoczątkowany został przez poetę neapolitańskiego G.B. Marina. Ruch ten rozwijał się we Włoszech przez całe stulecie XVII, głównie w 1. poł. wieku. Powoli zaczął się również rozpowszechniać w Europie: przenikał do Francji, rozwijał się nawet w Hiszpanii.
Marinizm wzrastał na gruncie bogatej tradycji poetyckiej, szczególnie petrarkizmu i tassizmu oraz rozwiniętej teorii i krytyki literackiej. Zamiar zagarnięcia dziedzictwa i podporządkowania go arbitralnej woli twórcy zaprzeczał klasycystycznym zasadom naśladowania „dobrych wzorów”. Marino radził łowić skarby na oceanie literatury, przyswajać je i wykorzystywać bez względu na prawa dawnych autorów. Za pomocą umiejętnej autoreklamy przekonywał współczesnych, ze jego bezprecedensowy geniusz usuwa w cień dotychczasowe dokonania literatury. Przedmiotem zuchwałej, aroganckiej demonstracji łamania reguł i wojowniczego modernizmu była przede wszystkim spirytualna liryka Petrarki.
(…)
… modernizmu była przede wszystkim spirytualna liryka Petrarki. Okoliczności życia literackiego w Polsce nie stwarzały charakterystycznej dla marinizmu włoskiego atmosfery dysput literackich. Zwiastunami polskiego marinizmu były zachowane w rękopisach nieudolne literacko przekłady przygodnych rymopisów: P. Kostki ze Sztemberku (1622) i M. Grodzińskiego (1630). Kostka tłumaczył madrygały z cyklu Baci, Grodziński- niektóre madrygały oraz fragment pierwszej pieśni L'Adone (pt. Fortuna Adonidesowa). Pomimo niedoskonałości tego przekładu, przypada mu pierwszeństwo wśród europejskich translacji arcypoematu Marina. Lepszy przekład prezentuje Jan Andrzej Morsztyn. Był on zainteresowany madrygałami, sonetami i canzonami Marina. Traktował on prace translatorską jako sposobność zaprezentowania własnych rozwiązań…
… wszystkie wymieniane dzisiaj przez badaczy typy konceptu:
petrakistowski- reprezentujący wyszukane konwencje języka erotycznego, a co za tym idzie, następujące jego toposy: wizerunek pięknej pani dokonywany w afektowanych porównaniach jej oczu, lic, włosów, zębów i piersi do słońca, owoców lub kwiatów, promieni, śniegu i wulkanów; jej zbawczy wpływ na naturę- kwiaty rozkwitają lub więdną zależnie od jej obecności…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)