Dokładna tematyka notatki jest następująca: barok, faza wstępna polskiego baroku, faza ofensywna, faza szczytowa, faza zanikowa, nurty w literaturze baroku, nurt poezji metafizycznej, nurt poezji ziemiańskiej, nurt głoszący pochwałę urody, życia i świata, nurt ziemiańsko-plebejski, zjawiska w poetyce, konceptyzm, marinizm, zgodna niezgodność albo niezgodna zgodność, Sęp Szarzyński, Miaskowski, Morsztyn, Twardowski, Kazimierz Maciej Kasper, Hieronim Kasper, Sarbiewski, Daniel Naworowski, Józef Bartłomiej Zimowic, Janusz Pelc, Wacław Potocki, Wespazjan Kochowski, Daniel Naborowski, Kasper Miaskowski, Zbigniew Morsztyn, Andrzej i Piotr Zbylitowscy, Krzysztof i Łukasz Opalińscy, Jan Chryzostom Pasek.
BAROK
faza wstępna polskiego baroku pokrywa się z IV fazą renesansu i nawet początkiem sięga do III fazy renesansu (Sęp Szarzyński). Fazę wstępną reprezentują: Sęp Szarzyński, Sebastian Grabowiecki (1543-1607). Czas trwania fazy wstępnej określa się na ostatnie 20-30 lat XVI w. Lata życia obu poetów warunkują osadzenie ich w okresie historycznym. Sęp Szarzyński miał niemiecki dorobek poetycki, zamknął się on w jednym tomiku „Rytmy abo wiersze polskie”. Grabowiecki wydał zbiór pt. „Setnik rymów duchowych”. Obaj poeci zapowiadali późniejszy rozwój poezji baroku.
FAZA OFENSYWNA - początek XVII w. (30-lecie) - poetów myślących inaczej niż w renesansie przybywa: Kasper Miaskowski, Hieronim Morsztyn, Kasper Twardowski, Maciej Kazimierz Sarbiewski, Daniel Naworowski - żyją przed rokiem 1540, większość umiera ok. tego roku.
FAZA SZCZYTOWA - 1630/40, przełom XVII i XVIII w. - następuje ekspansja baroku i najszerszy zasięg oddziaływania poetyki, relikty renesansu przetrwały w twórczości nielicznych poetów. Autorzy, pisarze: Wacław Potocki (1621-1696), autor fraszek, satyr i dzieł epickich, „Transakcja wojny chocimskiej”, gdzie ubolewał nad zanikiem cnot rycerskich (główna przyczyna klęski kraju); Samuel ze Skrzypny Twardowski (przed 1600 do 1661), epik, satyryk, tłumacz, autor kronik wierszowanych; Jan Chryzostom Pasek, epik związany z prozą; Józef Bartłomiej Zimowic - autor sielanek, brat Szymona (przygotował jego liryki); Szymon Zimowic (1608/09-1629), prawdopodobnie autor liryków wydanych w tomiku „Roksolanki”, napisane na wesele brata. Oprócz wymienionych: Jan Andrzej Morsztyn, erotyki; Wespazjan Kochowski, Stanisław Herakliusz Lubomirski - wszyscy trzej żyją do końca XVIII w. Czynnym poetą jest jeszcze Zbigniew Morsztyn. Wszyscy wymienieni to autorzy wybitni i nie można określać ich wybitności (który był największy).
IV FAZA ZANIKOWA - I poł. XVIII w. - czas, w którym szuka się początków odrodzenia. Utwory epigońskie - naśladowcze. Zainteresowania literaturą są żywe ale nie wnoszą nic nowego. Barok wygasa.
NURTY W LITERATURZE BAROKU:
Barok rozwijał się w niekorzystnym okresie historycznym dla Polski (zwłaszcza dla kultury): najazdy Szwedów (1655-1660), konflikty zbrojne z Moskwą, wojny i potyczki z Turkami i Tatarami, klęska pod Cycorą (1620) - zginął hetman Żółkiewski; zwycięstwa: pod Chocimiem (1621) - Jan Karol Hodkiewicz, 1673 - Jan Sobieski, odsiecz wiedeńska 1683, tzw. wojna trzydziestoletnia. Nie sprzyjało to kulturze, nauce, podróżom i zainteresowaniu nauką. Szlachta nie jest kulturalnie i naukowo aktywna, wplątana w konflikty z magnaterią o hegemonię w państwie. W XVIII w. szlachta traci znaczenie. Następuje upadek szkolnictwa, spadek znaczenia Uniwersytety Jagiellońskiego. Wzrasta znaczenie szkolnictwa protestanckiego (Gdańsk, Toruń, Elb
(…)
… chociażby pod względem poetyki czy estetyki. Literatura XVII w. nie jest jednorodna. Wyróżnia się w jej obrębie kilka nurtów:
nurt poezji metafizycznej - nurt nowy, oryginalny w dziejach polskiego baroku (Mikołaj Sęp Szarzyński, S. Grabowiecki). Co prawda w nurcie tym są pewne odwołania do liryki refleksyjnej renesansu (odwołanie przez zaprzeczenie i inne potraktowanie motywów). W poezji tych autorów…
… kilka środków stylistycznych, dokonali wyboru własnych preferencji i środków wyrazu.
stylistyka: peryfraza, metafora i hiperbola, porównanie, symbol, animizacja, personifikacja, oksymoron, paradoks, antyteza
leksyka: archaizmy, dialektyzmy, kolokwializmy, wulgaryzmy, wyrazy orientalne
składnia: inwersja, pytania retoryczne, wykorzenienia, paralelizm, anafora, epifora, przerzutnia, powtórzenia.
Inspiracje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)