Pastisz - odmiana stylizacji:
Pastisz nie reinterpretuje- nie przekształca tradycji ku której sięga, lecz jedynie ją przybliża i objaśnia (w przeciwieństwie do stylizacji właściwej). Pastisz posiada wszystkie cechy stylizacji właściwej oprócz: reinterpretacji przeszłości, ingerencji w teraźniejszość, wpływania aktywnie na tok procesu historycznoliterackiego. Pastisz raczej bawi się tradycją i przeszłością literacką. W okresie klasycyzmu miał znaczenie rodzaju naśladowania polegającego na użyciu motywów oraz cech stylistycznych charakterystycznych dla dzieł wybitnego twórcy bądź ogólniej pojętej maniery stylistycznej, a połączonych w sposób, który dawał wrażenie nowego, „oryginalnego" dzieła naśladowanego wzorca.
Twórca pastiszu ma prawo wykorzystywać nie tylko osobliwe cechy wypowiedzeniowe wzorca, lecz także przejmować charakterystyczne słowa czy fragmenty poszczególnych zdań. Pastisz posiada bardziej niż inne odmiany stylizacji uwypukloną funkcję metajęzykową. (izolacja tekstu w kontekście aktualnym, indyferencja wobec aktualnych zadań artystycznych). Występuje w pastiszu niemal pełne uprzedmiotowienie stylu wzorca. Funkcja referencyjna została wchłonięta tu przez funkcję metajęzykową i autoteliczna. To utwór powstały w wyniku świadomego podrabiania maniery stylistycznej konkretnego dzieła, autora czy szkoły literackiej. Tekst pastiszowy mówi nie tylko w sposób, jaki zakłada styl, którym się posługuje, ale również mówi na temat, na który ten styl zwykł się wypowiadać.
Pastisz jest raczej zabawą w komunikację niż rzeczywistą przedmiotową komunikacją. W pastiszu najistotniejszym jawi się dystans wobec stylu historycznego. Pastisz stanowi jedynie wyraz historyzmu postawy stylizatora. Pastisz mówi „obcym" językiem, by wyeksponować historyczność, a nie o to, by powiedzieć cos nowego. Konstrukcja tekstu w pastiszu jest jednolita. Pastisz polega na celowym wyostrzeniu cech znamiennych naśladowanego sposobu wypowiadania się, który dzięki temu ukazuje się w postaci ostentacyjnie wyrazistej. Pastisz bywa uprawiany w zamiarach żartobliwych lub jako forma krytycznoliterackiej penetracji cudzego stylu.
Parodia - najbardziej wyrazista odmiana stylizacji: wypowiedź naśladująca cudzy styl w celu jego ośmieszenia; Parodia zachowała swe tradycyjne znaczenie nazwy gatunkowej oznaczającej tryb komicznego naśladowania danego wzorca literackiego (dzieła, stylu, gatunku). Wyostrzenie cech formalno-stylistycznych tego wzorca oraz zmiana tematyczna prowadzą do efektów ludycznych, satyrycznych lub polemicznych. Zgodnie z etymologicznym znaczeniem parodii jako „przeciw- pieśni"(pieśni przedrzeźniającej) gatunek ten nadbudowywał się zwłaszcza nad wysokimi i poważnymi wzorcami literackimi. Powodował ich komiczną degradację poprzez wprowadzenie obcej im i błahej tematyki czy komiczne wyjaskrawienie maniery stylistycznej. Gatunkowe znaczenie parodii stabilizują siedemnasto- i osiemnastowieczne poetyki klasycystyczne, wpisując je w siatkę pojęć pokrewnych (trawestacji, burleski, pastiszu). Do tego tradycyjnego rozumienia parodii romantyzm dorzucił powiązanie jej z ironią. Przełom formalistyczny wiązał się z potraktowaniem parodii jako stylizacyjnej techniki oraz z powiązaniem jej z narodzinami i rozwojem powieści nowożytnej. Wyróżniamy para tragedię, jako parodię tragedii oraz parodię sacra, jako parodię tekstów liturgicznych czy poemat heroikomiczny. Pierwsze parodie nie naruszają zasadniczego tekstu, co nie znaczy, że go nie modyfikują. Gatunek parodystyczny także w XX wieku zachował swą uboczną pozycję, pozostał jednak pozbawiony negatywnej oceny wartościującej. Nowe ujęcie parodii zawdzięczamy formalistom i Bachtinowi.
Parodia jako odmiana stylizacji oznacza komiczne naśladowanie wyrazistych i rozpoznawalnych wzorców stylistycznego ukształtowania wypowiedzi. Parodia rozumiana w ten sposób nie obejmuje zwykle całego tekstu, dotyczy na ogół pewnych jego fragmentów czy aspektów, w których parodiowanym obiektem są różnorodne wzorce wypowiedzi językowych. Najbardziej rygorystyczna forma parodii, inaczej parodia minimalna, polega na dosłownym przytoczeniu znanego tekst dla nadania mu innego znaczenia przez odwołanie się w razie potrzeby do gry słów. Zatem najbardziej ekonomiczna forma parodii to cytat, którego sens oraz stopień powagi zostały odwrócone. Parodia modyfikuje temat bez modyfikacji stylu na dwa możliwe sposoby: zachowując tekst wzniosły dla zastosowania go w formie jak najbardziej dosłownej w odniesieniu do tematu pospolitego. (jest to parodia w ścisłym znaczeniu) albo tworząc przez naśladowanie stylu nowy tekst wzniosły dla zastosowania go do tematu pospolitego (pastisz heroikomiczny). Parodia w ścisłym znaczeniu i pastisz heroikomiczny mają wspólne cechę: wprowadzają temat pospolity bez naruszania stylu podniosłego.
(…)
… położony jest na ukazanie warsztatowej sprawności parafrazującego; taki typ parafrazy można nazwać parafrazą wariacyjną, taką, która parafrazuje dzieło ze względu na nie samo i traktuje je jako część tradycji literackiej, z której czerpanie jest dobrym prawem poety; ten typ parafrazy można nazwać parafrazą imitacyjną, taką, która chce być pośrednikiem pomiędzy oryginałem a adresatem, współuczestniczy…
… w satyrze. Efekt komiczny uzyskuje się poprzez konfrontację poważnego tematu dzieła z jego językiem i formą (niską, potoczną, a nawet wulgarną)
Parafraza:
Według Ziomka:
Przekształcenie stylu i motywów określonego utworu, wprowadzonych w nowy kontekst. Zapleczem dla działań parafrastycznych była imitacja, rozumiana również jako naśladowanie modeli literackich. Sposoby parafrazy są zawarte w czterech…
… napięciem, im więcej przeczuwanych możliwości rozwiązania,
- punkt kulminacyjny, szczytowy - w momencie dla noweli najważniejszym, wywołujący najsilniejsze napięcie - odsunięty, jak w utworze dramatycznym, najdalej ku końcowi.
Przedstawione cechy noweli pozwalają stwierdzić, i czyni to E. Kucharski, że jest ona konstrukcją zwartą i jednolitą. Należy też zauważyć, że dramatyczna konstrukcja noweli staje się jej cechą podstawową, uwarunkowaną przez kolejne, wyżej wymienione. Potwierdza to Grzegorz Zając, który jako cechę nowelową umieszcza na pierwszym miejscu właśnie dramatyczną konstrukcję, opartą o przyczynowo - skutkowy rozwój akcji. Taką właśnie, opartą na akcji, nowelę J. Putrament nazywa nowelą intrygi. Punkt kulminacyjny umieszczony jest bowiem przy końcu utworu, tuż przed rozwiązaniem akcji. Nowelami…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)