WYKŁAD VII. OSOBOWOŚĆ Osobowość: zespół względnie stałych cech (właściwości, czynników) psychicznych jednostki kształtujący się w toku interakcji między jednostką a jej społecznym otoczeniem, decydujący o stałości i między sytuacyjnej spójności zachowań;
wewnętrzna organizacja mechanizmów poznawczych, emocjonalnych i
motywacyjnych decydująca o poczuciu własnej tożsamości, kontroli własnych • impulsów, wyborze celów i programów działań oraz o ustosunkowaniu się do świata. Składniki osobowości według E. Hilgarda: o cechy fizyczne i temperament,
o uzdolnienia intelektualne,
o zainteresowania i wartości,
o postawy społeczne,
o dyspozycje motywacyjne,
o sposób wyrażania się i styl bycia,
o skłonności patologiczne. Składniki osobowości według J.P. Guilforda: cechy morfologiczne i cechy fizjologiczne,
temperament,
zdolności,
potrzeby,
zainteresowania,
postawy.
Teorie cech Teoria G. Ałlporta cechy wspólne (cechy nomotetyczne) wspólne dla wszystkich ludzi dyspozycje indywidualne (cechy idiograficzne) specyficzne dla jednostki
Cechy (dyspozycje) dominujące
Cechy (dyspozycje) zasadnicze (centralne)
Cechy (dyspozycje) wtórne Cecha zapewnia spójność zachowania - określone sytuacje lub bodźce wywołują określone zachowania.
Teoria R. B. Cattełla Trzy podstawowe źródła informacji o osobowości człowieka: dane L -obserwacja zachowania w codziennych sytuacjach lub dokumentacja dane Q - informacje otrzymane drogą samoopisu (kwestionariusze) dane T - pochodzące z eksperymentów i specjalnych testów.
proste do wyjaśnienia
↓
16 cech źródłowych uzyskanych na drodze analizy czynnikowej, bezpośrednio nieobserwowanych, mniej oczywistych, warunkujących cechy powierzchniowe. Podział cech w zależności od treści: cechy zdolnościowe;
cechy temperamentalne;
cechy dynamiczne.
Model „Wielkiej Piątki" P.Costy i R. McCrae'a neurotyczność (lęk, agresywna wrogość, depresja, impulsywność, nadwrażliwość, nieśmiałość); ekstrawersja (towarzyskość, serdeczność, asertywność, aktywność, poszukiwanie doznań, emocjonalność pozytywna); otwartość na doświadczenie (wyobraźnia, estetyka, uczucia, działanie, idee, wartości); ugodowość (zaufanie, prostolinijność, altruizm, ustępliwość, skromność, skłonność do rozczulania się);
(…)
… część struktury psychicznej, siedlisko popędów-seksualnego i agresywnego, zajmuje się ich zaspokajaniem. Kieruje się zasadą przyjemności. Ego rozwija się w miarę napotykania ograniczeń świata zewnętrznego, zorientowane jest na rzeczywistość, ocenianie i wykonanie. Jego podstawową funkcją jest radzenie sobie z rzeczywistością, ucywilizowanie potrzeb id. Kieruje się zasadą rzeczywistości (realizmu…
…: systematyczność, upór, nieustępliwość, oszczędność, porywczość, destrukcyjność, okrucieństwo.
Stadinni falliczne (4-5 lat),
strefa erogenna: narządy płciowe,
aktywność prototypowa: aktywność autoerotyczna,
konflikt: lęk kastracyjny, zazdrość o penis, kompleks Edypa i Elektry,
cel: powstanie superego,
cechy osobowości: zainteresowanie bez zakłopotania, inicjatywa bez poczucia winy, agresywność, zuchwałość.
Kompleks Edypa (Elektry) - pragnienie zbliżenia z rodzicem płci przeciwnej, który spostrzegany jest jako atrakcyjny seksualnie; rodzic tej samej płci odbierany jest jako rywal. Okres latencji (6-12 lat)
brak aktywność schematów rozwojowych, względny spokój, słaba dynamika popędu seksualnego, skierowanie aktywności na świat zewnętrzny - uczenie się, zabawa, eksploracja otoczenia, kontakty z rówieśnikami…
…). Superego rozwija się z części ego. Dziecko uczy się od rodziców ich wartości, ocenia swoje postępowanie według standardów moralnych. Kieruje się zasadą moralności. Zawiera sumienie i ego idealne.
Id szuka przyjemności, ego sprawdza rzeczywistość, superego poszukuje perfekcji. Model rozwojowy
Stadium oralne (0-2 lata),
strefa erogenna: usta,
prototypowa aktywność: ssanie, gryzienie, połykanie,
konflikt…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)