Osadnictwo
Wiadomości ogólne:
Osadnictwo to zasiedlanie przez ludzi określonych obszarów,
Dwie podstawowe jednostki osadnicze to: wieś i miasto,
Wieś jest osadą rolniczą, tzn. taką w której większość ludności zajmuje się rolnictwem. Ponadto jest bardziej zespolona ze środowiskiem przyrodniczym niż miasto. Domy są tu przeważnie niskie i towarzyszą im zabudowania gospodarcze, Miasto jest dużą osadą, w której dominuje zabudowa wielorodzinna, a mieszkańcy utrzymują się głównie ze źródeł pozarolniczych. Podstawą uznania jednostki osadniczej za miasto jest, np. w Polsce nadanie jej praw miejskich, a np. w USA osiągnięcie odpowiedniej liczby mieszkańców (w USA to 20 tys.).
Osadnictwo miejskie:
Miasta powstawały i rozwijały się dzięki pełnionym funkcjom. Możemy podzielić je na: obronne (miasta średniowieczne), polityczno-administracyjne (stolice państw, województw), produkcyjne (od XIX w miasta przemysłowe), usługowe, np. handlowe (miasta targowe), komunikacyjne (np. Moskwa), finansowe (np. Nowy Jork), turystyczne (np. Zakopane), uzdrowiskowe (np. Kołobrzeg) oraz naukowe (np. Oxford) i religijne (np. Częstochowa). Wraz z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństw wzrasta funkcja usługowa miast. Współczesne miasto pełni różne funkcje jednocześnie.
Dynamiczny rozwój miast od początków XX wieku spowodował powstawanie wielkich zespołów miejsko-przemysłowych, zwanych aglomeracjami. Wyróżniamy aglomerację monocentryczną i policentryczną (konurbację). Aglomeracja monocentryczna występuje wówczas, gdy jedno dynamicznie rozwijające się miasto ( wyraźny ośrodek centralny) rozrasta się terytorialnie, wchłaniając osiedla i wsie znajdujące się w pobliżu, np. aglomeracja Warszawy, Paryża czy Moskwy. Aglomeracja policentryczna występuje wówczas, gdy równorzędne miasta (brak ośrodka centralnego), położone blisko siebie tworzą jeden zespół miejsko - przemysłowy, połączony siecią komunikacyjną, np. Górnośląski Okręg Przemysłowy, Trójmiasto, Zagłębie Rury. Rozrastające się aglomeracje prowadzą do powstania regionów metropolitalnych, czyli silnie zurbanizowanych obszarów, złożonych z wielu ośrodków miejskich. Z kolei obszary metropolitalne łącząc się tworzą megalopolis. Pierwsze megalopolis powstało na wschodnim wybrzeżu USA (Nowy Jork, Boston, Filadelfia, Waszyngton, Baltimore), w pasie o długości około 1000 km i szerokości 200 km. W rejonie tym mieszka obecnie około 50 mln ludzi. Kolejne megalopolis powstały na zachodnim wybrzeżu USA i w Japonii.
Podsumowując: w układzie przestrzennym osadnictwa miejskiego hierarchiczne uporządkowanie przedstawia się następująco: miasto →aglomeracja: monocentryczna →policentryczna →region metropolitalny→megalopolis
Najwięcej miast wielomilionowych znajduje się na kontynencie azjatyckim.
(…)
… państw średnio zurbanizowanych. Do najsłabiej zurbanizowanych województw należy województwo podkarpackie, lubelskie do najsilniej śląskie. W Polsce główną przyczyną wzrostu wskaźnika urbanizacji były w okresie powojennym masowe migracje ze wsi do miast.
Obecnie tempo urbanizacji (rozumiane jako wzrost odsetka ludności miejskiej) jest najniższe w krajach wysoko zurbanizowanych, a najwyższe w tych, w których mieszkańcy miast stanowią niewielki odsetek ogółu ludności.
Na podstawie przemian dokonujących się w poszczególnych miastach wyróżniamy następujące fazy urbanizacji: wstępną (skupianie ludności w miastach), suburbanizację (znaczne przyspieszenie migracji do miast, przenoszenie się zamożnych mieszkańców do strefy podmiejskiej - obszaru położonego poza administracyjnymi granicami miasta, ściśle z nim związanego i zmieniającego się pod jego wpływem), dezurbanizację (inaczej deglomerację - przenoszenie się z centrum i strefy podmiejskiej na obszary położone dalej od miasta) i reurbanizację (wzrost zamożności ludzi, przenoszenie na coraz odleglejsze obszary). Najsłabiej zurbanizowane obszary na świecie znajdują się w fazie wstępnej. Suburbanizacja jest charakterystyczna dla krajów średnio rozwiniętych, np. w Ameryce Łacińskiej. W fazie dezurbanizacji są państwa od nich bogatsze, np. w Europie Zachodniej. Większość państw Europy Środkowej i Wschodniej (w tym Polska) znajduje się na pograniczu faz suburbanizacji i dezurbanizacji.
Procesy urbanizacyjne wywołują pozytywne i negatywne skutki - patrz wyżej, skutki rozwoju miast.
Na koniec proponuję rozwiązanie testu sprawdzającego wiedzę z zakresu ludności…
… na: powstawaniu nowych miast i rozrastaniu się już istniejących, wzroście odsetka zatrudnionych w zawodach pozarolniczych, na upowszechnianiu się miejskiego stylu życia oraz na wzroście odsetka ludności miejskiej (czyli wskaźnika urbanizacji). Najczęściej stosowanym miernikiem poziomu urbanizacji na danym obszarze jest wskaźnik urbanizacji, czyli udział ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności wyrażony…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)