To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Organy administracyjne uprawnione do
prowadzenia postępowania w fazie „in iure”
Okres królewski: król
Wczesna republika: konsul
Późna republika pretor, namiestnik prowincji, prokonsul, edyl kurulny
Pryncypat: organy republikańskie, prefekt pretorianów, prefekt miasta, namiestnik prowincji (w większym zakresie niż w republice)
„apud iudicem”
Druga faza toczyła się przed sędzią prywatnym jednostkowym (iudex unus). Była to osoba prywatna powołana do rozstrzygnięcia sprawy i zaaprobowana przez magistrat prowadzący fazę in iure. Pomocniczym (lecz nie wiążącym) instrumentem do wyboru sędziego jednostkowego był Album iudicum selectorum . Była to lista obywateli desygnowanych do sprawowania funkcji sędziowskich, osób odpowiadających wymogom stawianym przed sędziami. Na liście wymienieni byli senatorowie patrycjusze. Za Kaliguli rozrosła się ona do 1000 osób. Wybór sędziego następował w wyniku porozumienia między stronami. Do rozstrzygania pewnych kategorii spraw powołane były tzw. sady kolegialne . Jednym z nich był Sąd Centumwiralny (około 100 sędziów).
Dwufazowe postępowanie zlikwidowano w dominacie w procesie kognicyjnym. Było to postępowanie jednofazowe (proces od początku do końca toczył się przed jednym organem). Początkowo organami rozstrzygającymi były takie, które pamiętały jeszcze czasy republikańskie. Wynikało to z dwustopniowego zarządu lokalnego - civitas i provincia na jakie podzielone było państwo rzymskie. W okresie reform administracyjnych Dioklecjana (po 284 r.) wprowadzono czterostopniowy podział administracyjny - civitas , prowincję , diecezję , prefekturę . Zarządzający tymi jednostkami urzędnicy cesarscy jednocześnie byli organami orzekającymi w sprawie. Teraz uprawnienia do jurysdykcji przysługiwały namiestnikom , wikariuszom i prefektom. Obok nich powstały nowe organy o kompetencjach sądowych (np. w zakresie organizacji wojskowej i osobne sądownictwo dla duchownych). Pojawił się sędzia pomocniczy , który wykonywał swe kompetencje upoważniony przez organ rozstrzygający sprawę (przez cesarza lub urzędnika władzy terytorialnej). Ta struktura była dosyć zawiła i niedostępna dla ubogich. By zapobiec ewentualnym ruchom społecznym w IV w. powołano osobnego obrońcę uciśnionych . Z czasem organ ten zaczął wykonywać sądownictwo w drobnych sprawach typu pyskówki i bójki. Jeszcze bardziej gmatwało to i tak skomplikowaną strukturę sądowniczą dominatu. Konstantyn Wielki wprowadził odrębne sądownictwo biskupów, które skutecznie konkurowało z sądownictwem świeckim.
W procesie legisakcyjnym i formułkowym pojawiły się pojęcia:
iudicia legitima - sądy odbywające się w Rzymie lub jednomilowym jego okręgu Przed sędzią jednostkowym, tylko między obywatelami rzymskimi. Spór musiał zakończyć się w terminie 18 miesięcy od dnia ustanowienia sędziego.
(…)
… się jako procurator .
W procesie rzymskim występowali pomocnicy procesowi: mówcy, adwokaci, juryści... Pomagali oni stronie prowadzić postępowanie. W okresie dominatu doszło do wykształcenia się adwokatury w znanej do dzisiaj formie.
Zasady w procesie rzymskim:
zasada dyspozytwności - by doszło do procesu strona musi wyrazić wolę do wszczęcia postępowania. Prowadzenie procesu zależne było od tego, czy strona chce go kontynuować. Zgodna wola stron mogła w każdej fazie przerwać postępowanie.
zasada skargowości - postępowanie sądowe wszczynane jest na podstawie skargi osoby uprawnionej.
zasada kontradyktoryjności - gospodarzami procesu są strony, sędzia występuje w roli arbitra (jest bierny).
jawność postępowania
bezpłatność procesów - koszty postępowania pojawiły się dopiero w czasach Konstantyna Wielkiego (późny dominat…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)