M. Mead „Płeć i charakter” (Agata Kozłowska; 281-288)
Czego oczekuje się od płci w 3 prymitywnych plemionach. Spokojni, zamieszkujący góry Arapeshowie, zaciekli kanibale Mundugumor i pełni wdzięku łowcy głów Tchambuli. My sami rozdmuchaliśmy wątek płciowy w sposób gigantyczny. Przypisujemy kobietom i mężczyznom odrębne role, spodziewamy się po nich od kolebki aż po gród zupełnie innych zachowań. Role obu płci kształtuje kultura i że dorastający chłopiec poddawany jest presji otoczenia równie silnej, co dorastająca dziewczynka. Kultury dysponują uprawnieniami znacznie szerszymi niż tylko wybór pewnych aspektów życia, które następnie przesadnie się podkreśla, pomniejsza lub pomija. Każda kultura instytucjonalizuje role kobiece i męskie, lecz niekoniecznie na zasadzie kontrastu osobowości czy dominacji i podległości. Zdaniem Filipińczyków, żaden facet nie dochowa tajemnicy, mieszkańcy wysp Manus twierdzą, że tylko faceci potrafią bawić się z dziećmi, w plemieniu Toda nieomal wszystkie prace domowe są zbyt święte, by mogły je wykonywać kobiety, wśród Arapeshów głowa kobieca uchodzi za tęższą od męskiej. U nizinnych Indian Dakota męski charakter wymaga twardego stawiania czoła wszelkim niebezpieczeństwom i przciwnościom losu. U Dakotów instytucja berdache - mężczyzny, który dobrowolnie rezygnuje ze sprostania męskiej roli, przywdziewa strój kobiety i oddaje się tylko typowo kobiecym zajęciom. Modelowanie zachowań obu płci - modelowanie oparte na kulturowym przeświadczeniu, że pewne cechy charakteru są w naturalny sposób kobiecie, a inne w naturalny sposób męskie. 2 z badanych przeze mnie plemion nie wprowadziły żadnych płciowych zróżnicować charaktwerologicznych, choć przypisywały kobietom i facetom odmienne role ekonomiczne i religijne, odmienne umiejętności i nieco inną podatność na magię zła i siły nadprzyrodzone. Arapeshowie sądzą, że tylko faceci powinni malować, Mundugumor uważają łowienie ryb za wyłącznie kobiece zajęcie. Nie spostrzegłam, by z którąkolwiek płcią kojarzono takie kategorie, jak dominacja, odwaga, agresywność, obiektywizm czy uległość. Świadomość, że płciowe zróżnicowania charakteru są konstruktem społ., ma kapitalne znaczenie dla wszystkich zapędów reformatorskich. Po 1, można znormalizować osobowość kobiety i faceta na zasadzie przeciwstawności i uzupełniania się, a potem dopasować do niej wszystkie instytucje społ. Społ. obwieszcza że 1 funkcją kobiety ma być macierzyństwo oraz wychowywanie małych dzieci i aranżuje sprawy w taki sposób, by każda normalna psychicznie kobieta zostawała matką i by jej rola otoczona była aprobatą. System tego rodzaju trwoniłby talenty wielu kobiet, które nadawałyby się lepiej do funkcji innych niż rodzenie dzieci w przeludnionym świecie. Trwoniłby też talenty wielu facetów, którzy mogliby wykorzystać je lepiej w domu niż na rynku pracy. Byłby to jednak system bardzo przejrzysty. Gwarantowałby każdej jednostce rolę, do której ją społecznie przygotowano, i karał tylko tych, którzy, mimo treningu, uchylają się od swych powinności. Marnotrawstwo dotyczyłoby w równym stopniu kobiet i facetów. Po 2, społ. może obrać drogę, na którą chętnie wkroczyłyby grupy radykalne: uznać, że facetów i kobiety wolno modelować w ten sam sposób i zrezygnować z forsowania jakichkolwiek dystynkcji płciowych. Cechy kojarzone dotąd z męskością lub kobiecością są w istocie cechami pewnych członków obu grup i nie mają związku z płcią biologiczną. Wyrzeczenie się zróżnicowań płciowych może oznaczać wyrzeczenie się
(…)
… dzielimy np. ze względu na kolor oczu. Osłabienie rygoryzmu wobec płci zdarza się wówczas, gdy społ. wprowadza nowy, sztuczny parametr bądź zaczyna cenić sobie indywidualizm. Standardy płciowe przełamywane były z czasem przez pozycję społ. Ale sztywność kategorii różnic płciowych da się przełamać w inny jeszcze sposób: poprzez oddanie sprawiedliwości niepowtarzalnym uzdolnieniom jednostek; poprzez…
… żądały i otrzymywały prawo do inicjacji, ceremonia zamierały, aktorzy tracili widzów i jedyny element artyzmu w ich kulturze zaczął zanikać. Podobnie dzieje się w naszym społ. Usunięcie wszelkich prawnych i ekonom. barier może okazać się hurtową likwidacją różnorodności. Znormalizowane społ. znacznie - jak w plemieniu A. czy M. - wytwarzać dewiantów, buntujących się bez względu na płeć i zawód przeciwko…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)