Akty mowy:
Operatory modalne: op. pewności i wykluczenia - wyrażają wysoki stopień prawdopodobieństwa zaistnienia lub niezaistnienia stanu rzeczy wyrażonego w propozycji. Mają one charakter absolutny (niestopniowalny).
op. pewności stanowią najczęściej układy zdaniowe: jestem pewien, że… , jestem przekonany, że… , nie ma wątpliwości, że…
op. autonomiczne wyrażające pewność i wykluczenie nie są liczne: bez wątpienia, niewątpliwie, bezwarunkowo, na sto procent, nie ma cudów, nie ma dwóch zdań, na pewno, nie ulega wątpliwości, wykluczone, gdzie tam, bardzo wątpię.
op. przypuszczenia - służą do wyrażania słabszego niż pewność stopnia prawdopodobieństwa zaistnienia lub niezaistnienia stanu rzeczy. Przypuszczenie może ulegać stopniowaniu: Mocne: Jestem prawie pewien…, jest bardzo prawdopodobne…
Średnie: Przypuszczam…, zakładam, że…
Słabe: Chyba, możliwe, że…, kto wie, czy…, nie
op. autonomiczne: bodaj, bodajże, chyba, prawdopodobnie, przypuszczalnie,
op. wątpliwości - rzadko występuje jako inicjujący, najczęściej pojawia się jako słabe przeczenie. Wyrażają słabszy niż w przypadku wykluczenia stopień prawdopodobieństwa nieistnienia przedstawianego w propozycji stanu rzeczy; Mocne: bardzo wątpię, czy…, nie liczę na to, że…
Średnie: wątpię, czy…, nie wierzę, że…
Słabe: nie przypuszczam, że…, nie myślę, że…
Operatory emotywno-oceniające:
Aby zaistniał właściwy akt emotywno-oceniający, ocena przedstawionego stanu rzeczy powinna mieć charakter subiektywny, nie może się zbiegać z ogólnie przyjętą oceną społeczną oraz musi dotyczyć oceniania czegoś TU i TERAZ, chociaż sam oceniany stan rzeczy może istnieć w dowolnym czasie i przestrzeni.
Np. Jestem oburzony!, Bardzo się cieszę! Smutno mi!, Jezu!, Ale!, Coś takiego!, Chwała Bogu!, Ekstra, Do diabła!, O rany!
Mając konkretny akt mowy określamy po kolei: a) Jakość oceny sytuacji (+,-)
b) Jakość wyrażonej emocji (+,-)
c) Kierunek wyrażonej emocji (TY, JA)
d) Sprawcę powstałej, ocenianej sytuacji (JA, TY, Sprawca nieokreślony)
e) Wartość powstałej sytuacji (korzystna/niekorzystna dla JA lub TY)
f)Możliwy typ/typy klasyfikacyjne aktów mowy do których należy dany operator
III. Operatory działania:
op. nakłaniające do działania:
akt proponowania - najsłabszy typ aktów, ponieważ zostawia możliwość wyboru podjęcia działania przez odbiorcę. Nie są przy tym przewidywane żadne sankcje, ani praktyczne, ani moralne. Proponuje, Czy chcesz…, Może…,
akt prośby - w tym układzie interakcyjnym nadawca przewiduje, na mocy konwencji językowej, zastosowanie sankcji moralnych w przypadku odmowy przez odbiorcę.
(…)
….
WARUNKI FORTUNNOŚCI
Znaczenie propozycjonalne wypowiedzi:
Asertyw [opisujące stany rzeczy w świecie -ogłoszenia., -potwierdzenia, -ocenianie, -prezentowanie, -powtarzanie, -opowiadanie, -opisywanie.]
„Dzisiaj się masa krytyczna w tamtej sprawie poparcia społecznego stworzyła (…)” <- ANALIZOWANY FRAGMENT
Warunek wstępny:
„Janusz Palikot informuje o zaistniałem sytuacji na życzenie redaktora prowadzącego z nim rozmowę. Ze względu na pełnioną funkcję (prezes RP) ma niezbędne kompetencje i wiedzę, aby wypowiadać się na temat depenalizacji marihuany. <- OPIS SYTUACJI
Warunek szczerości:
Warunkiem fortunności jest przekonanie do prawdziwości zdania: „Dzisiaj się masa krytyczna…
Warunek istotności:
Warunkiem fortunności intencji komunikacyjnej jest to, aby odbiorca rozpoznał, że ma do czynienia z aktem informacji…
…. Typowym sposobem wprowadzania tych aktów jest forma trybu rozkazującego: Zanieś listy na pocztę!, Niech panowie wniosą to biurko!
op. zobowiązania:
akty wyrażania gotowości - ich celem nie jest spowodowanie konkretnego działania, lecz zamanifestowanie gotowości podjęcia określonego działania w przyszłości. Jutro pójdę do lekarza! Kupię sobie te książkę! Raz kozie śmierć! Pal licho! Jak szaleć, to szaleć…
…. Załatwię Ci jutro bilet na ten spektakl. Pogadam z Twoim dyrektorem.
op. aktów ustalania sposobu działania:
Rada - Radzę Ci, nie chodź tam więcej, Na państwa miejscu ja bym się tym nie przejmował.
Ostrzeżenie - Ostrzegam panią, niech pani lepiej tego nie robi, Nie radzę panu tam jechać.
Zezwolenie/zakaz - Pozwalam panu korzystać z tej aparatury, Spróbuj tylko jej o tym powiedzieć, Palenie wzbronione…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)