. Określenie najważniejszych zagadnień - problematyka etyczna Czym jest etyka w ujęciu tych dwóch filozofów? Do tej pory tylko ogólnie próbowałam nakreślić główne założenia przyjęte przez postmodernistów i wyjaśnić ich źródła. Czas przejść więc do bardziej szczegółowej charakterystyki etyki, jaka wyłania się z poglądów głoszonych przez wymienionych filozofów. Są one przedmiotem wielu krytycznych opracowań , które rozpatrują stanowisko Rorty'ego czy Foucault'a pod pewnym wybranym kątem, zgodnie z przyjętym rozumieniem postmodernizmu. Skoro dla Rorte'go dobiegła kresu tradycja filozoficzna rozumiana jako seria przypadkowych zdarzeń, to nie ma ani antropologicznych, ani ontologicznych, ani tym bardziej racjonalnych podstaw do budowy etyki. Prawdę stwarza się, a nie odkrywa, toteż celem filozofii nie jest dotarcie do przyczyn ostatecznych, do natury człowieka lub do apriorycznych zasad moralnych. Zmienia się perspektywa badawcza, a w konsekwencji przemianie ulega nie tylko jej teoretyczny projekt, ale także cały sens i znaczenie etyki. Życie ujmowane jest jako seria epizodów, czy „seansów narracyjnych”, co prowadzi do przekonania o tym, że skazani jesteśmy na bardziej lub mniej aktywną autokreację, na ciągłe zmiany. Dokonują się one w sferze języka, ponieważ to on kształtuje naszą jaźń. Moralność jest dana w potocznym języku, w którym utrwala się praktyka używania kategorii; dobry, zły, powinny itd. Skoro więc „wymogi moralności są wymogami języka, jeśli języki są historycznymi przygodnościami, a nie próbami uchwycenia prawdziwego kształtu świata bądź jaźni, niezachwiana obrona naszych przekonań moralnych jest kwestia utożsamienia się z taką właśnie przygodnością” . Jeśli odrzucimy te wszystkie ontyczne i antropologiczne fundamenty, to wraz z Rorty'm musimy szukać źródeł etyki w indywidualnych doznaniach i odczuciach. Pojawiają się one w sytuacyjnych kontekstach i pobudzają jednostkową wrażliwość. Jej podstawy tkwią w zmyśle smaku, który pod wpływem praktyki społecznej nabiera swoistych właściwości. Pozostaje jednak w kręgu indywidualnej przypadkowości i idiosynkrazji. Nasze doznania sprowadzają się do spontanicznych reakcji emocjonalnych, które wiążą ludzi ze sobą. O ich znaczeniu decyduje zmieniająca się postawa jednostki wobec siebie i wobec innych. Język podlega dynamice, rozszerzeniu, wzbogaceniu o inne języki, zawarte w opowieściach. Literatura otwiera przed nami świat maksymalnych doznań i możliwych przeżyć, wskazuje na siłę oddziaływania uczuć na ludzkie postawy. Kształtuje fantazję i wyobraźnię, a w konsekwencji uzupełnia i wzbogaca prywatne słowniki o nowe metafory. Wpływają one na formę egzystencjalnej autokreacji. „Życie ludzkie -pisze Rorty- w tej mierze uważa ( Nietzsche- przyp. E.P.) za zwycięskie, w jakiej wymyka się ono odziedziczonym opisom rozmaitych przygodności swego trwania, i odnajduje opisy nowe. Na tym polega różnica między wolą prawdy a wolą przezwyciężenia. Jest to różnica między utożsamieniem odkupienia z wejściem w styczność z czymś potężniejszym i trwalszym niż my sami, a postrzeganiem go tak, jak opisuje to Nietzsche: ”
(…)
… się do tego, co już było. Dyskurs, komunikacja czy narracja są „od początku do końca historyczne, wytwarzane w procesach kontekstualizacji, dekontekstualizacji i rekontekstualizacji”. Procesom tym podlega etyka wraz ze sztuką, w nich afirmacja wolności utożsamia się z uznaniem przygodności. Dlatego etyka staje się immanentną częścią demokracji liberalnej, wyraża wprost jego kardynalną cnotę. To nie moralne sądy, ale przekonania…
… oraz śmiertelności? Akceptacja własnej śmiertelności sprawia, że jednostka szuka odpowiedniej dla siebie strategii życiowej tu i teraz. Jej struktura obejmuje przekonania o tym, co dobre i złe, słuszne czy użyteczne. O ich konkretnym znaczeniu decydują praktyki językowe. „Podsumowując- pisze Rorty -obywatelami mojej liberalnej utopii byliby ludzie, którzy mają poczucie przygodności własnego języka namysłu moralnego…
… do wielu narracji, od metafizyki obecności do metafizyki nieobecności. Język jest rzeczywistością ciągle stwarzaną, a fakt, że języki stwarzają się, decyduje o położeniu prawdy. Rozpoznanej jako własność bytu językowego, a konkretnie zdań. Nowy opis rzeczywistości wprowadza nowe kategorie dobra i zła, czynu słusznego ew. pożytecznego Umiejętność posługiwania się nowymi językami, a więc mówienia inaczej, pociąga…
…. Po pierwsze, tego typu powszechna zgodność byłaby sprzeczna z samą ideą wolności i związaną z nią wielością słowników. Dodajmy, że idea wolności odnosi się zawsze do utopii liberalnej, nie zaś do już ukonstytuowanego społeczeństwa. Po drugie, kryterium mało interesujące, czyli banalne ma swój wydźwięk estetyczny. Dzieło sztuki jest atrakcyjne dzięki swojej niezwykłości, oryginalności. Po trzecie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)