Wiek XV i XVI to w Europie okres renesansu, czyli odrodzenia. Charakteryzuje go nowa myśl humanistyczna przenikająca do różnych dziedzin życia i kultury, zainteresowanie literaturą i sztuką antyczną, a także światem przyrody i rozwojem techniki. Ojczyzną renesansu były Włochy. Zajmują one przodujące miejsce w sztuce europejskiej, a także i w rozwoju kompozycji założeń ogrodowych.
Jednym z przejawów humanizmu w kulturze odrodzenia było rozwijające się poczucie piękna krajobrazu. Widoczne jest już ono u schyłku średniowiecza — w utworach poetyckich Petrarki i Boccaccia, opiewających urodę życia i piękno przyrody, ale także w lokalizacjach will i rezydencji letnich otoczonych ogrodami, w miejscach z pięknym i rozległym widokiem na okolicę.
Cechy ogólne Podstawową zasadą ukształtowania przestrzennego ogrodu renesansowego jest powiązanie kompozycyjne z domem mieszkalnym, tak by elementy ogrodu i ich układ tworzyły wraz z budynkiem całość kompozycyj ną . Ogród zostaje podporządkowany architekturze budynku, który odgrywa rolę dominanty w całości założenia. Jednocześnie szereg jego elementów, jak np. otwarte galerie, podcienia, loggie od strony ogrodu, podkreślają powiązanie willi lub pałacu z przestrzenią ogrodową, a także i z otaczającym krajobrazem. Zasada całościowego traktowania budynku i ogrodu znajduje odzwierciedlenie zarówno w sformułowaniach teoretycznych, jak i w licznych realizacjach.
Renesans tworzy dwa główne rodzaje układów ogrodowych: osiowy oraz centraln y. W układzie osiowym poszczególne elementy całości założenia — jak dziedziniec zewnętrzny, dom z dziedzińcem wewnętrznym lub sienią oraz ugrupowanie kwater i budowli ogrodowych ozdobnych (tak wodnych, jak i związanych z ukształtowaniem terenu) są sytuowane na jednej osi kompozycyjnej i symetrycznie. Ten rodzaj ukształtowania całości zaznacza się u wielu teoretyków włoskich od L. B. Albertiego (1404—1472) i jego dzieła Ksiąg dziesięć o sztuce budowania, S. Serlio (1475— 1522) i innych. Założenia ogrodowe oparte na głównej osi symetrii są szeroko reprezentowane w licznych realizacjach ogrodów włoskich XVI wieku. Układy centralne w renesansowych założeniach ogrodowych są bardzo rzadkie, gdyż nie odpowiadały wymaganiom użytkowym i trudno było dostosować je do zróżnicowanej i bogatej zazwyczaj rzeźby terenu.
S. Serlio, przykłady rozwiązań kwater ogrodowych
Charakterystyczne dla renesansu dążenie do geometryzacji przestrzeni wyraziło się w ogrodach regularnym zarysem planu oraz podziałem terenu ogrodu na kwadratowe kwatery przedzielone drogami.
(…)
… zakresie murów oporowych, balustrad, ramp, schodów, grot, kaskad i wodotrysków. Poszczególne części ogrodu, wyodrębnione tarasami, czytelnie łączą się przestrzennie między sobą. Obramowania elementami budowlanymi, zamykające przestrzeń ogrodów dziedzińcowych, mają w układach tarasowych znacznie mniejsze znaczenie. Ogród tarasowy umożliwia widoki również na otaczający krajobraz. Odśrodkowe, zewnętrzne…
… umieszczano pojedynczo, w rozmaitych miejscach baseny, altany, fontanny, labirynty itp. Całość terenu ogradzano murem. Powiązanie kompozycyjne gaju z sąsiadującym ogrodem ozdobnym nie występuje lub jest ono bardzo słabe.
Zwierzyńce
Zwierzyńce jako nowy element ogrodów renesansowych pojawiają się w końcu XVI wieku. Nawiązują one do średniowiecznej tradycji zakładania dużych zwierzyńców w okolicy miasta…
… — parkowe i zagrodowe, czyli menażerie.
Ogrody botaniczne
W XVI wieku powstają we Włoszech liczne ogrody botaniczne, głównie przy szkołach i ośrodkach naukowych. Gromadzone tam rozmaite rośliny lecznicze, użytkowe i ozdobne, krajowe i obce umożliwiały poznawanie gatunków, przyczyniały się do ich rozpowszechniania, a także szerszego stosowania w różnego rodzaju ogrodach ozdobnych i użytkowych.
Ogrody botaniczne wyróżniają się tworzeniem specjalnych zbiorów roślin służących celom przede wszystkim naukowym. Zaczęto je zakładać najczęściej przy uniwersytetach, w powiązaniu zazwyczaj z wydziałami medycyny. Stąd też pierwszymi botanikami byli przeważnie lekarze, a w ogrodach botanicznych we wczesnym okresie ich rozwoju dominowały zbiory roślin leczniczych. Prototypem ogrodów botanicznych są znane…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)