Ogólne charakterystyka budżetu państwa Pojęcie budżetu określić można w zależności, od tego, na co bardziej kładziemy nacisk. W ustawie o finansach publicznych art. 61 definiuje budżet państwa zaś art. 109 budżet jednostek samorządu terytorialnego. Bez względu jednak, jakiego podmiotu dotyczy budżet ma kilka cech wspólnych:
jest zestawieniem przewidywanych dochodów i wydatków,
uchwalany jest w formie ustawy/uchwały budżetowej,
uchwalany na okres jednego roku kalendarzowego,
odpowiada określonym zasadom budżetowym,
pełni funkcję: redystrybucyjną, sygnalizacyjno-kontrolną ,
Ogólną definicję przedstawić można jako: „ Budżet jest podstawowym planem finansowym, uchwalanym przez organy przedstawicielskie, w którym ustala się w sposób dyrektywny zadania polegające na bezzwrotnym gromadzeniu i rozdziale scentralizowanych zasobów pieniężnych, stosownie do planowanych zadań publicznych .
Podstawowymi funkcjami, jakie realizuje się zarówno na szczeblu budżetu centralnego jak i budżetów lokalnych są :
funkcja fiskalna - polegającą na gromadzeniu dochodów poprzez różne formy świadczeń na rzecz państwa (podatki, opłaty itp.) oraz finansowaniu rożnych ogniw aparatu państwowego i określonych zadań podejmowanych przez państwo,
funkcja redystrybucyjna - oznaczającą wtórny podział dochodu narodowego W tej funkcji państwo ściąga do swej dyspozycji część dochodu narodowego i przekazuje go w różnej postaci określonym grupom społecznym (np. świadczenia na rzecz bezrobotnych, finansowanie świadczeń emerytalnych, zasiłków chorobowych itp.),
funkcja stymulacyjna - polegającą na oddziaływaniu na koniunkturę i wzrost gospodarczy W tej funkcji występuje oddziaływanie zarówno systemu dochodów, jaki wydatków budżetowych np. wysokie opodatkowanie zysków może wpływać hamująco na inwestycje, ogólne zaś obniżenie stopy opodatkowania dochodów działa stymulujące na popyt społeczny i pobudza koniunkturę Wzrost wydatków państwa na cele inwestycyjne oraz na finansowanie zamówień publicznych przyczynia się do ożywienia w różnych dziedzinach gospodarki narodowe)
Stopień realizacji powyższych funkcji na każdym z tych poziomów (centralnym czy lokalnym) zależy w znacznej mierze od znaczenia, jakie w systemie administracji publicznej posiada władza centralna a jakie władze lokalne. Najczęściej w gestii budżetów lokalnych znajdują się takie działy jak gospodarka komunalne, mieszkaniowa, oświata, ochrona zdrowia, kultura, utrzymanie porządku publicznego, infrastruktura lokalna. Władze lokalne realizują zadania własne, a także przekazywane im przez szczebel centralny. Finansują je z własnych dochodów a także z subwencji przekazywanych przez budżet centralny. Istnienie tego rodzaju subwencji jest koniecznością wobec dużego zróżnicowania stopnia dochodowości władz lokalnych, będącego z kolei rezultatem różnego poziomu rozwoju gospodarczego poszczególnych rejonów administracji kraju.
(…)
… publicznych sięgał 60%. W ten sposób wyznaczony obszar wyboru, w zakresie polityki budżetowej, w odniesieniu do danego roku kalendarzowego dotyczy 40% wydatków.
Z punktu widzenia możliwości oceny stopnia realizacji przyjętej przez rząd doktryny ekonomiczno-społecznej, istotna jest także analiza wydatków według ich funkcji. Wielkość środków wydatkowanych na edukację, ochronę zdrowia, opiekę społeczną itd…
… teorie ekonomii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999, str. 275-276
Pod pojęciem gospodarności rozumie się umiejętność oszczędnego wykorzystania czynników produkcji pozostających w dyspozycji jednostki, stanowi ona wyraz wewnętrznej efektywności jej działania, por. np. A. Melich, Efektywność gospodarowania. Istota, metody, warunki, Warszawa 1980, str. 18
Hellich Ewa, Rachunkowość jednostek…
….
Kwantyfikacja efektów jest problemem analizy nakładów i efektów w sferze dóbr publicznych. Coraz częściej pojawiają się opracowania na temat analizy kosztów i korzyści w odniesieniu do dóbr publicznych, por. P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus, ekonomia, t. II, Warszawa 1996, str. 219-236,M. Janoś-Kresło, Organizacje non-profit w sferze usług społecznych, V Sympozjum naukowe Kolegium zarządzania i Finansów SGH…
….
Wydatki publiczne
Wydatki są głównym instrumentem realizacji alokacyjnej funkcji finansów publicznych. Wielkość wydatków i ich struktura jest uwarunkowana historycznie, jak i zdeterminowana realizowaną przez władze publiczne doktryną społeczno-gospodarczą. Zależą wiec one głównie od:
zakresu finansowania przez państwo zadań publicznych,
zakresu finansowania przez państwo usług społecznych,
skali ingerencji państwa w procesy gospodarcze,
wydajności fiskalnej państwa mierzonej stopniem redystrybucji dochodów.
W teorii i w praktyce występuje wiele klasyfikacji wydatków publicznych. Do klasycznych podziałów należy wyodrębnienie wydatków ze względu na ich przeznaczenie na cele bieżące lub średnio- i długookresowe. Rozróżnia się więc wydatki:
bieżące,
kapitałowe (majątkowe).
Udział tych drugich…
…:
Wydatki budżetu państwa w 2002 r. (wariant pasywny)
Wyszczególnienie
Wydatki w mld zł
Przyrost w porównaniu z 2001 r.
2001
2002
mld zł
w %%
w %PKB
Ogółem, z tego:
181,6
216,4
34,8
19,2
4,4
- obsługa długu
21,7
26,8
5,1
23,2
0,6
- indeksacja
118,4
127,3
8,9
7,5
1,1
- spłata zobowiązań
-
8,2
8,2
-
1,0
- wzrost wydatków już realizowanych
8,6
12,8
4,3
49,9
0,6
- nowe wydatki wynikające z ustaw
-
15,2
15,2…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)