ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA
ZA SZKODY WYRZĄDZONE
PRZEZ FUNKCJONARIUSZY PAŃSTWOWYCH
Odpowiedzialność państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych 69 stanowi specjalne zagadnienie, nie mieszczące się w ramach normalnych reguł odpowiedzialności cywilnej. Niewystarczające okazują się tu przepisy o odpowiedzialności za podwładnego (por. wyżej). Specyfika tego zagadnienia wiąże się z faktem, że państwo z jednej strony uczestniczy w procesach gospodarczych, z drugiej zaś jest organizacją wyposażoną we
władzę, której wykonywanie może prowadzić do wyrządzenia szkody. W sys- temach prawnych różnych państw spotykamy się z rozmaitymi rozwiązaniami tej kwestii, od całkowitego wyłączenia odpowiedzialności państwa, aż do ujmowania jej bardzo szeroko.
Według przepisów kodeksu cywilnego (art. 417-421) państwo odpowiada za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych, ogólnie rzecz biorąc na takich samych zasadach jak inne podmioty prawa, a przede wszystkim osoby prawne, według reguł przewidzianych dla danego rodzaju odpowiedzialności. Przesłanką odpowiedzialności jest zazwyczaj wina funk- cjonariusza, chyba że przepisy przewidują w danym przypadku odpowie- dzialność na zasadzie ryzyka. Jest to odpowiedzialność za własne czyny, jeżeli funkcjonariusz jest organem państwa, lub odpowiedzialność za cudze czyny, zwłaszcza za czyny podwładnego, jeżeli funkcjonariusz nie jest organem państwa.
Funkcjonariuszami państwowymi, za których państwo ponosi odpowie- dzialność, są pracownicy organów władzy, administracji lub gospodarki państwowej, a także osoby działające na zlecenie tych organów, osoby powołane do pełnienia swych funkcji w drodze wyboru, sędziowie, pro- kuratorzy oraz żołnierze sił zbrojnych (art. 417 § 2 k.c). Jest to bardzo szeroki krąg osób. Obejmuje on między innymi pracowników państwowych zatrudnionych w aparacie przymusu (np. funkcjonariusze policji i służby więziennej), w ministerstwach oraz urzędach wojewódzkich, w takich pań- stwowych instytucjach, jak szkoły, teatry, kina, muzea i inne placówki kulturalne. Należą do niego posłowie i radni, oficerowie, podoficerowie i szeregowi, a także osoby, którym powierza się przejściowo wykonywanie pewnych zadań.
Tak szerokie rozumienie pojęcia funkcjonariusza jest wyrazem chęci zapewnienia możliwie pełnej ochrony interesów osób poszkodowanych przez działalność państwa w różnych jej postaciach 70 . Gdy szkodę wyrządził funkcjonariusz państwowej osoby prawnej (na przykład wyższej uczelni, przedsiębiorstwa), odpowiedzialność zamiast Skarbu Państwa ponosi ta osoba prawna.
Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza w zasadzie tylko wtedy, gdy powstała ona przy wykonywaniu czynności służbowych (np. rewizji), zarówno powierzonych wyraźnie, jak i związa-
(…)
… jest odpowiedzialność państwa za niewinne skazanie oraz oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Odnośne przepisy zawarte są w art. 487 k.p.k. Państwo od- powiada w tych przypadkach za skutek, to znaczy bez względu na to, czy funkcjonariuszom państwowym (sędziemu, prokuratorowi) można przypisać jakąś winę, jest to więc odpowiedzialność bardzo rygorystyczna. Przepisy te przewidują też specjalny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)