Kazimierz Ajdukiewicz - „O stosowaniu kryterium prawdy”
Wyrażenia „kryterium prawdy” używamy w takim sensie, że prawdą są następujące twierdzenia:
- Każde przekonanie, do którego zastosowano kryterium prawdy, jest prawomocnie przyjęte.
- Żaden sąd nie jest prawomocnie przyjęty, zanim nie zastosowano do niego kryterium prawdy.
- Jeżeli sąd A uzasadniamy na podstawie sądów B i C, to prawomocne przyjęcie sądów B i C musi być wcześniejsze od uzasadnienia (w sensie pozostawania w asymetrycznym i przechodnim stosunku) na ich podstawie sądu A.
Sceptycy greccy korzystali z tych założeń, wykazując nieprawomocność wszystkich ludzkich przekonań. Mówili, że nie można prawomocnie podać kryterium prawdy, a dysponując nim, nie można by go do żadnego sądu zastosować.
Następuje rekonstrukcja rozumowania sceptyckiego wiodącego do tezy drugiej:
1. każdy sąd S, spełniający warunek K, jest prawdziwy;
2. kryterium K nie da się zastosować do żadnego sądu - jeśliby zastosowano K do sądu S, to musiałby być między nimi taki sąd S1, do którego zastosowano K wcześniej niż do innych et caetera;
3. nie istnieje sąd, do którego zastosowano kryterium K wcześniej niż do innych;
4. nie istnieje sąd, do którego można zastosować kryterium prawdy;
5. żadne ludzkie przekonanie nie jest prawomocnie przyjęte;
Ajdukiewicz dopatruje się w powyższym rozumowaniu niejawnego założenia, że ilekroć stosujemy K do S, czynimy to, uzasadniając S na podstawie przesłanek orzekających: 1. każdy sąd, spełniający K, jest prawdziwy, 2. S spełnia K.
Ajdukiewicz twierdzi, że nie mamy powodu, by przyjmować to założenie. Wytyka, że pomieszano w nim uzasadnienie S z uzasadnieniem, że S jest prawdziwy. Przesłanki wymienione w tym założeniu uzasadniają tylko, że jest prawdziwy. Poza tym błędne ma być przyjęcie założenia, wedle którego zastosowanie kryterium polega na akcie wnioskowania z jakichś przesłanek.
Jeżeli kryterium prawdy będzie np. oczywistość, to wedle „niejawnego” założenia, sąd S opiera się między innymi na przesłance, że S jest oczywiste. Zatem motywem mojej wiary w S jest moja wiara w to, że S jest oczywiste, a nie oczywistość S.
Stosowanie kryterium prawdy polega więc zdaniem Ajdukiewicza na tym, że sam stan rzeczy, sformułowany przez zasadę kryterium jako wystarczający dla prawdziwości sądu S, jest motywem sądu S. Nie jest tak, jak głosili sceptycy, jakoby przekonanie orzekające, iż stan rzeczy sformułowany przez zasadę kryterium, jako wystarczający dla prawdziwości sądu S, było motywem wydania S.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)