Normy grupowe a problemy konformizmu.
Specyfika norm grupowych.
W grupach społecznych, zwłaszcza w grupach pierwotnych, którą współcześni socjologowie i psychologowie zastępują takimi określeniami jak: mała grupa, grupa nieformalna czy mikrostruktura przebiega podstawowy proces kształtowania człowieka jako istoty społecznej. Dokładna analiza procesów zachodzących w tych grupach, kształtujących stosunki wewnątrzgrupowe (różnicowanie ról, współzawodnictwo, konflikt z jednej strony z drugiej zaś procesy przystosowania i współpracy) to domena psychologów społecznych. Sformułowali oni, m.in. L.Moreno czy K.Lewin szereg interesujących metod i koncepcji badawczych, wykorzystywanych również przez socjologów, w tym socjologów pracy. To co zwraca uwagę w tych analizach, prowadzonych zarówno w perspektywie badań socjometrycznychjak i badań dotyczących dynamiki grupowej, to proces interakcji między członkami grupy, w rezultacie którego powstają normy grupowe.
W bardzo ogólnym ujęciu norma grupowa oznacza przepis, zasadę określającą w jaki sposób powinien zachować się (lub też nie) członek danej grupy, pełniący w niej określoną rolę i pozycję społeczną, np. ojca, brata, lidera opinii grupowej, przełożonego itp. Normy grupowe w założeniu obowiązują wszystkich członków grupy, niezależnie od pozycji zajmowanej w grupie. W procesie funkcjonowania określonych grup założenie to nie zawsze jest do końca realizowane.
Normy grupowe mają bowiem pewien zakres obowiązujących zachowań a nie tylko jedno określone zachowanie; np. norma punktualności przybierająca postać tzw. kwadransa akademickiego czy norma dotycząca przyjścia gości. Normy grupowe pełnią dwie podstawowe funkcje:
przyczyniają się do osiągania celów grupy,
zapewniają trwanie grupy w sytuacji naturalnej wymiany jej członków, czy mówiąc inaczej pozwalają na zachowanie tożsamości, samoidentyfikacji grupy. Realizacja poczucia tożsamości uwidacznia się szczególnie w odniesieniu do norm kulturowych, regulujących sposób spożywania posiłków, witania się i żegnania, ubierania czy innych jeszcze, specyficznych sposobów zachowania się.
Normy grupowe mają oczywiście swoją genezę. Mówiąc ogólnie są dwa źródła norm: zewnętrzne i wewnętrzne. Część norm jest przenoszona przez jej członków z grupy do grupy i mogą być one również narzucone przez daną kulturę czy też są one elementem większej organizacji w skład której wchodzi dana grupa (np.normy występujące w plutonie wojskowym). Normy mogą być również wynikiem procesów wewnątrzgrupawych, których powstanie obserwowało wielu psychologów społecznych w licznie prowadzonych eksperymentach. Tym podstawowym procesem w obrębie którego dochodzi do powstania takich norm jest proces interakcji, wzajemnego oddziaływania członków danej grupy na siebie. Co ciekawe, raz ustanowione i zaakceptowane normy wywierają wpływ na zachowanie się członka grupy nawet wtedy, gdy opuści on już grupę, w której brał udział w wytwarzaniu normy lub w której ją sobie przyswoił"
(…)
… najbardziej trwałe, najgłębiej zakorzenione następstwo wpływu społecznego zaś ważnym jej komponentem jest wiarygodność osoby od której pochodzą określone treści wpływu społecznego. Należy jednak pamiętać, iż opisany tutaj proces internalizacji norm i wartości odnosi się głównie do okresu socjalizacji wtórnej. W socjalizacji pierwotnej internalizacja, jak o tym pisaliśmy w rozdziale drugim, przebiega na nieco…
…. Pojawiło się jednak następne pytanie. Jak możemy ustalić, czy nacisk grupy na jednostkę rzeczywiście wpływa na percepcję, proces postrzegania (w tym przypadku odległości odcinków)? Należałoby (co zrobiono) powtórzyć eksperyment Ascha zmieniając w nim jedynie to, iż od prawdziwych badanych a nie od podstawionych przez eksperymentatora, nie wymagamy, aby swe oceny podawali w obecności innych. Potwierdzenie…
… czy zachowań.
Przy tak istotnych różnicach związanych zarówno z samym procesem konformizowania jednostek jak i efektami tego procesu warto na zakończenie posłużyć się wprowadzonym przez E.Aronsona122 rozróżnieniem miedzy trzema rodzajami następstw wpływu społecznego, któremu poddawana jest jednostka zarówno w procesie socjalizacji pierwotnej jak i wtórnej: uleganiem, identyfikacją i internalizacją.
Ogólnie…
… jest niejasna to inni ludzie stają się dla nas głównym źródłem informacji co do właściwego sposobu działania. Służą nam do określenia otaczającej rzeczywistości (jak np. należy zachować się w innej kulturze). Eksperymenty Schachtera, polegające na wstrzykiwaniu jednej grupie badanych syntetycznej postaci adrenaliny, drugiej zaś na podaniu nieszkodliwego place bo wykazały, iż ludzie dostosowują…
… jakichkolwiek zmian w kierunku zgodności z treścią nacisków,
pełny (czysty) antykonformizm czyli pojawienie się maksymalnej zmiany, jednak w kierunku przeciwnym niż treść wywieranego nacisku,
czysta (pełna) zmienność, kiedy członek zmienia swoje zachowanie i poglądy bez względu na to, jaki jest kierunek wywieranego nacisku na strony grupy. Podsumowując zatem nasze dotychczasowe rozważania możemy powiedzieć…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)