To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Nicolas Malebranche (1638-1715) zmysły, wyobraźnia, rozum Błąd jest główną przyczyną ludzkiej niedoli i źródłem zła w świecie. Ale nie jest on koniecznością w ludzkim życiu, człowiek jest zdolny do osiągnięcia prawdy. Nigdy nie powinniśmy mieć całkowitego przeświadczenia o rzeczach poza jedynie tymi, które widzimy w sposób jasny. Wprawdzie mamy obowiązek podporządkowywać się autorytetowi (objawione tajemnice wiary), ale nie ma mowy o autorytecie w filozofii. Czasem też musimy zadowolić się prawdopodobieństwem - musimy działać i nie możemy czekać na osiągnięcie pewności. Niemniej, uznawać powinniśmy tylko prawdy ewidentne.
Trzy są rodzaje ludzkiej percepcji: zmysły, wyobraźnia i rozum. Zmysły nas nie łudzą, ale łudzi nas nasza wola poprzez wydawanie pochopnych sądów. Malebranche zaprzecza za Descartesem obiektywności własności wtórnych, widząc w nich jedynie psychiczne modyfikacje. Za pomocą zmysłów nigdy nie powinniśmy sądzić, jakie są rzeczy same w sobie, a jedynie, w jakich relacjach pozostają do naszych ciał.
Malebranche uznaje Descartesa rozróżnienie na substancję duchową i materialną, utożsamiając tę drugą z rozciągłością. Analizując postrzeżenie zmysłowe, dochodzi do wniosku, że można w nim wyróżnić cztery elementy: działanie przedmiotu, zmiany w podmiocie, doznanie oraz sąd wydawany przez duszę. Wprowadza dalej rozróżnienie między sądem automatycznym a wolnym. Istotną rolę w procesie poznawania zmysłowego pełnią też ślady, powstające przy jego okazji w mózgu. Zgodnie z teorią asocjacjonistyczną, są one ze sobą powiązane i, co za tym idzie, powiązane ze sobą są też idee.
Wyobraźnia jest czymś paralelnym z doznaniem zmysłowym - jest zdolnością odtwarzania obrazów rzeczy materialnych pod ich nieobecność. Tyczą się jej te same uwagi o błędzie, które zostały poczynione w związku z doznaniem zmysłowym.
Jeżeli chodzi o błędy czystego rozumu, to można je odkryć, rozważając naturę samego umysłu oraz idei, koniecznych do rozumienia przezeń przedmiotów. „Czystym rozumem” jest zdolność umysłu do poznawania zewnętrznych przedmiotów bez tworzenia ich cielesnych obrazów w mózgu. Ci, którzy zapominają o ograniczeniach mózgu, popadają w błąd. Podobnie, należy trzymać się właściwej metody w rozumowaniu - metody matematycznej. Malebranche przechodzi wreszcie do ustalenia reguł, których należy się trzymać w poszukiwaniu prawdy. Reguł główna brzmi: powinniśmy rozprawiać o tych sprawach, o których mamy jasne idee, i zaczynać od najprostszych rzeczy. Poszukiwanie prawdy należy opierać na postrzeganiu jasnych i wyraźnych idei (Descartes) i postępować dalej w sposób uporządkowany, trzymając się metody matematycznej.
(…)
… i odpowiedzialności. Bogu nie przyświeca w działaniach żaden inny cel, jak tylko Jego chwała. Zachowania swoich stworzeń pragnie również ze względu na swoją chwałę. Fundamentalne skłonności stworzeń muszą więc odpowiadać woli i intencjom Stwórcy. Nasza wola musi być zorientowana ku Bogu. Wolna wola realizuje się w tym tylko, że mamy swobodę w odniesieniu do poszczególnych dóbr skończonych. Człowiek może odmówić…
… Malebranche'a na istnienie Boga jest przeróbką dowodu ontologicznego: Mamy ideę nieskończoności. Nieskończoności nie może reprezentować żadna rzecz skończona, nie możemy też stworzyć sobie jej idei. Jest ona więc dana, jest świadectwem bożej obecności. Istnienie jest w niej zawarte z konieczności.
Tak więc idea Boga jest ideą nieskończoności, a idea nieskończoności jest ideą bytu nieskończenie doskonałego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)