N
ajważniejszym zadaniem, zarówno dla Machiavellego, jak i innych włoskich myślicieli epoki (Marsyliusz z Padwy, Petrarka), było zjednoczenie ziem na południe od Alp pod włoskim panowaniem. Taki jednoczący charakter miało właśnie, zdaniem Gramsciego, dzieło Florentczyka. Teoria Machiavellego wywarła ogromny wpływ na współczesne rozumienie władzy. Szczególnie silnie eksploatowane w politologii XX wieku było pojęcie „racji stanu”, które naukowcy wywodzą wprost od Włocha. Reżimy niedemokratyczne dla swej legitymizacji potrzebowały podbudowy naukowej, stąd szukano uzasadnień między innymi u Machiavellego. Jest taki fragment Nowoczesnego księcia Antonio Gramsciego, poświęcony dziełu Niccolo Machiavellego. Gramsci konkludując stwierdza, że choć książka jest studium nad cechami idealnego księcia, należy odbierać ją w kategorii mitu, który jako wytwór wyobraźni oddziałuje na rozbite szesnastowieczne Włochy, pobudzając zbiorową wolę: „takie ujęcie tematu pobudza wyobraźnię artystyczną czytelnika, którego autor usiłuje przekonać, i nadaje namiętnościom politycznym formę bardziej konkretną” 1 . Czy wolno nam kojarzyć tą dążność do masowej mobilizacji, widoczną u Machiavellego, z próbą ustanowienia we Włoszech reżimu totalitarnego? Wydaje się, że tezę tą bardzo łatwo jest obalić. Jednak studiując dzieła krytyków Machiavellego, można dojść do wniosku, że szczególnie te fragmenty teorii makiawelistycznej wzbudzały emocje i pasmo polemik, których reminiscencje można dostrzec w praktyce i teoriach totalizmu (np. u Friedricha i Brzezińskiego lub Hanny Arendt), a pomijano inne równie ważne, bez których nauka Florentczyka traci swoją spójność, stając się pochwałą terroryzmu państwowego. Niccolo Machiavelli to jeden z niewielu „zwykłych” ludzi, który wzbudził i ciągle wzbudza tak duże kontrowersje w świecie nauki. Temat: „co autor miał na myśli” podejmują etycy, politolodzy, filozofowie, socjolodzy, a nawet specjaliści od zarządzania. Ci ostatni prowadzą szkolenia z „makiawelizmu” dla menadżerów, uczące jak przyspieszyć rozwój kariery 2 . Napisałem „zwykłych” ludzi, bo w kategoriach nauki nie powinien Machiavelli zostać zauważony. Nie był naukowcem, nie stworzył własnej szkoły filozoficznej. Był praktykiem życia politycznego i właśnie długoletnia służba publiczna pozwoliła mu uzyskać miano eksperta w dziedzinie skutecznego rządzenia. Mimo tego, zdołał zapewnić sobie miejsce w kanonie wybitnych. Jak wylicza Isaiah Berlin „istnieje ponad dwadzieścia najważniejszych teorii, które mówią, jak należy interpretować Księcia i Rozważania " 3 . Bibliografia tematu makiawelizmu liczy dziś ponad trzy tysiące pozycji 4 . Leo Strauss nazywa Machiavellego odkrywcą „kontynentu, na którym Hobbes mógł wznosić budowlę swej doktryny (...) znacznie większym od samego Krzysztofa Kolumba"
(…)
…. zasztyletowanie księcia Mediolanu, Galeazzo Maria Sforzy, zamordowanie w katedrze we Florencji brata Wawrzyńca: Giuliano Medici), najazd wojsk francuskich w 1494 roku9. Nie dożył umieszczenia Księcia na indeksie ksiąg zakazanych, ale czy zdziwiłoby go to? Wszak Kościół kierował się w tym własną racją stanu. Liczne podróże odbywane przez Niccolo Machiavellego skutkowały obserwacjami i pomysłami. Cenił księcia…
… władzy. Szczególnie silnie eksploatowane w politologii XX wieku było pojęcie „racji stanu”, które naukowcy wywodzą wprost od Włocha. Silny wpływ Machiavellego jest widoczny szczególnie we włoskim nurcie elitystycznym: u Vilfredo Pareto, Gaetano Mosci, Antonio Gramsciego. Orędownikiem koncepcji państwa Niccolo był Benito Mussolini. Pojęcie racji stanu rozwinął szeroko zwolennik nazizmu, Carl Schmitt…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)