To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Kalendariografia:
Sztuka zbudowania kalendarza wymaga rozległej wiedzy. Mogły nią dysponować tylko określone grupy społeczne wcześniej kapłani później uczeni. W tym celu użytkowano różne urządzenia jak np. słynne kamienie z Stonehenge pozwalające dokonywać dokładnych obserwacji astronomicznych. Sama nazwa kalendarz wywodzi się od łacińskiego calendae, kalendae to jest pierwszy dzień miesiąca.
Najstarszy kalendarz rzymski do sporządzania którego użyto pisma to fasti znane z inskrypcji wyliczające dni, w które wolno było spełniać czynności publiczne. Nefasti to dni zakazane do podejmowania takich czynności. W analogicznej formie pojawiają się od V wieku kalendarze chrześcijańskie. Zaczęły szybko trafiać do ksiąg liturgicznych tworząc kalendarze pożytkowane dla spełniania czynności kultowych a więc kalendarze liturgiczne. Uwzględniały one dane ustalane przez komputystów i mają charakter kalendarzy wieczystych. Najczęściej określamy je mianem komputu. Był to zatem kalendarz kościelny, do którego opracowania używane były cykle: słoneczny, księżycowy i wielkanocny. Autorytetami w komputystyce byli Dionizy Mały, Będą Czcigodny, Magister Reinher, Jan de Sacro Bosco, Roger Bacon.
Tablica paschalna to w ścisłym znaczeniu tego słowa kalendarz wieczysty i służyła do budowy kalendarza na poszczególne lata. Stąd też zawierała one dane, bez których niemożliwe było zbudowanie kalendarza kościelnego. Dane te to:
rok według ery dionizyjskiej
indykcja
epakta lunarna
konkurenta
złota liczba
data pierwszej pełni księżyca po równonocy wiosennej
data wielkanocy
wiek księżyca w święta wielkanocy
Do największego znaczenia doszły tablice paschalne opracowane prze Dionizego Małego dla lat 532-626.
Kalendarze kościelne dla poszczególnych lat charakteryzuje nie tylko ich przeznaczenie dla celów liturgicznych, gdyż używane były z równym powodzeniem i dla celów świeckich. Inną cechą charakterystyczną jest wiązanie niemal każdego dnia z świętym, któremu w dniu tym oddawano cześć liturgiczną. Stąd jeżeli pod odpowiednimi dniami wpisywano również imiona świętych męczenników kalendarze takie nazywano martyrologiami bedańskimi, gdyż zapoczątkował ich opracowanie Będą Czcigodny.
Perykopy biblijne - wyjątki z pisma świętego, które powinny być odczytane we mszy.
Nawiązując do uczoności greckiej komputyści do kalendariografii wprowadzili znaki zodiakalne. Dopiero związanie ich z miesiącami syderycznymi umożliwiło związanie ich z praktyką medyczną.
Wraz z wynalazkiem druku zaczęto wydawać kalendarze już o wyraźnie świeckich celach. Zwano je almanachami, praktykami, minucjami lub ludycjami, pronostykami. Niemal od początku wiązano z nimi informacje kalendarzowe i astronomiczne w różnym zakresie a także przepowiednie astrologiczne, pogody, a w końcu instruktarze o czasie najdogodniejszym do wykonywania niektórych prac w gospodarstwie wiejskim oraz różne ciekawostki. Najstarszy tego rodzaju kalendarz ukazał się w języku łacińskim i niemieckim w 1473 roku w Norymberdze. W Polsce najstarszy kalendarz- prognostyk wydano w języku łacińskim w 1474 roku w Krakowie, w języku polskim zaś w 1516. W XVII wieku treść kalendarzy- almanachów zaczęto wzbogacać na wzór francuskiego Almanach Royal (ukazującego się od 1679) horoskopami politycznymi. Szczególne nasilenie tego rodzaju twórczości przypada na wiek XVIII kiedy wydają kalendarze jezuici, pijarzy. Szczególną popularnością cieszył się kalendarz wydawany przez Stanisława Duńczewskiego (kalendarz polski i ruski) jezuity Ja
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)