To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Antroponomastyka historyczna:
Studium nazw osobowych (imion, nazwisk) może mieć dwa aspekty:
Nazwa osobowa służy odróżnieniu jednej osoby od drugiej. Równocześnie jest kondensacją cech zarówno osoby której przysługuje jak również wyznacznikiem historii jej przodków, dziedzictwa kulturowego, uwarunkowań społecznych. Tym samym badania antroponomastyczne (anthropos - człowiek, onoma - imię) mogą wnieść wiele elementów do szeroko rozumianych badań genealogicznych.
Imiona rodzime mają trzy formy:
imiona dwuczłonowe (composita) używane w kręgu warstw wyższych ale z wyraźną przewagą wyrazów takich jak: - sław - mir - bor - gniew. - Bronisław, Stanisław
imiona jednoczłonowe (apellativa) używane przede wszystkim w warstwach niższych to rzeczowniki i przymiotniki, których znaczenie kojarzono z cechami osoby która imię nosiła. Nie zawsze były to cechy dosłownie wyrażane ale alegorycznie z zastosowaniem przenośni np. Baran, Szydło, Mchacz.
Językoznawcy proponują następujący podział imion apelatywnych:
- tworzone od przymiotników - Młodosz, Goły
- tworzone od rzeczowników oznaczających rośliny (Cis, Kwiatek), zwierzęta (Kobyłka, Byczek), wykonywane zawody (Koniosz)
- tworzone od czasowników Stracenka
imiona skrócone często z odcieniem pieszczotliwym. Skróceniu ulegał człon pierwszy (Kaźmir od Kazimir) Jeden człon mógł być usunięty (Kraj z Dzierżykraj) albo rozszerzony formantem - ch lub - sz np. Budzisz, Bolech.
Nadanie imienia nie zawsze wiązało się z momentem urodzenia, Nadawane było najczęściej przy postrzyżynach, zmianie stanu (np. zakonnica) czy też w innych okolicznościach.
Imiona mogą występować w formach zdrobniałych np. Niutek StefaniutekStefan. Szczególnie często formy zdrobniałe pojawiają się wśród imion dynastyczncyh (Bolko Bolesław, Kaźko Kazimierz).
Imiona zapożyczone to imiona chrześcijańskie narastające od XIII wieku, dominujące w XVI wieku. Przyswajanie ich językowi polskiemu może mieć trzy formy:
imiona są przejmowane w pierwotnym brzmieniu uzyskując jedynie fleksyjne końcówki właściwe językowi polskiemu (Jacobus - Jakub)
za pomocą zabiegów słowotwórczych oraz przeobrażeń głoskowych są dostosowane do języka polskiego: Np. Piotr- Pietrek, Michał - Michnik, Horacy - Jaracz, Florian - Tworzyjan
zdarzają się dosłowne tłumaczenia np. Silvester - Lasota, Laurentius - Wawrzyniec
Obserwuje się wiązanie imienia z kręgiem rodu czy też rodziny. W wyniku tego zjawiska imiona potrafią powtarzać się w kolejnych generacjach stając się dziedzicznymi.
Analogiczne zjawisko występuje w kręgu rodziny. Chociaż są to raczej już imiona pospolite mogą o wiele więcej wnieść przy ustalaniu kolejnych generacji przy czym dziecko dziedziczy raczej imiona dziadków niż własnych rodziców.
(…)
… wyróżniająca człowieka na zasadzie wspólnoty rodzinnej. Nie zawsze tak było w przeszłości. Było bowiem odnoszone do pojedynczych osób na analogicznej zasadzie jak imiona. Dzisiaj taką formę nazwiska określamy jako przezwisko.
Rozróżniamy następujące typy nazwisk:
Najwcześniej pojawiają się w tej funkcji rzeczowniki pospolite (Długota, Boruta)
Drugie imię zarówno rodzime jak i chrześcijańskie jednak:
imiona…
… formantu - ski np. Tarnowski. Formy takie upowszechniają się w XVI wieku i należy oceniać je jako nazwiska w pełnym znaczeniu. Mimo to jeszcze w XVI wieku nazwisko nie jest dziedziczone na zasadzie filiacji. Decyduje tutaj moment prawa własności w stosunku do miejscowości od której nazwisko jest urabiane.
Owa forma nazwisk odmiejscowych zakończona na -ski stała się charakterystyczna dla nazwisk…
…:
pospolite np. Gawron
odimienne np. Tomaszewski
odmiejscowe np. Tarnowski
Nazwiska pospolite rodzą się z przezwisk i to w okolicznościach, które mają cechy spontaniczności. Okoliczności ich powstawania możemy obserwować dzisiaj ( przezwiska nadawane kolegom w szkole). Proces ten miał analogiczny przebieg w przeszłości. Przezwiska mają w sobie określenie cechy charakterystycznej osoby, której są przypisywane…
… np. Wunderlicht - Dziwak. Szczególnie łatwo polonizowały się nazwiska szlacheckie na terenie Prus Królewskich i Inflant. Warto dodać, że na analogicznych zasadach dokonywała się germanizacja polskich nazwisk zwłaszcza na Śląsku.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)