To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Gatunek mowy i tekst jako przedmiot badań diachronicznych Język naturalny (czyli zbiór znaków służący do komunikacji) dopuszcza nieskończoną ilość operacji. Dlatego można formułować nieskończenie wiele różnych komunikatów. To stanowi o doskonałości języka jako narzędzia komunikacji. W zależności od potrzeb użytkowników dopuszcza on powstanie nowych komunikatów. Może mieć to związek np. ze zmianami kulturowymi, obyczajowymi, które prowokują nowe sytuacje komunikacyjne, a co za tym idzie - użycie nowych gatunków mowy (z których większość to efekt przetworzenia dawnego wzorca). Wiek XX (skok cywilizacyjny, zmniejszenie analfabetyzmu, środki masowej komunikacji) przyczynił się do uaktywniania kolejnych gatunków mowy. Przeplatają się więc najnowsze gatunki wypowiedzi powstałe w XX wieku i uwarunkowane rozwojem środków masowego przekazu oraz te już dobrze zakorzenione w tradycji kulturowo-społecznej. Badania dotyczące gatunków mowy i ich ewolucji (nie rozwoju, bo to brzydko ) pozwalają przedstawić ewolucję języka polskiego w szerszej perspektywie. Uwypuklają komunikacyjny charakter języka co pozwala inaczej spojrzeć na ewolucję już istniejących lub też nowopowstałych form wypowiedzi. Obserwacja kolejnych etapów ewolucji języka dostarcza nie tylko informacji o funkcjach języka, ale także ukazuje zmiany kulturowe odzwierciedlone w języku (pole badawcze lingwistyki kulturowej, językoznawstwa kognitywnego ).
EWOLUCJA JĘZYKA ROZUMIANA JAKO EWOLUCJA TYPÓW WYPOWIEDZI:
Do badań języka w tej perspektywie można użyć dwóch propozycji metodologicznych, wypływających z dwu teorii naukowych:
teorii gatunków mowy;
lingwistyki tekstu.
Obie propozycje wzajemnie się uzupełniają, gdyż w centrum uwagi tych teorii pozostaje język o nadrzędnej funkcji komunikacyjnej:
GATUNKOWY WYMIAR KOMUNIKATU JĘZYKOWEGO Badania gatunkowego aspektu języka powstały jako odpowiedź na strukturalizm. Wyróżnienie lang i p a role, czyli abstrakcyjnego systemu i sfery jego realizacji; także to, że ostatnim poziomem badań był poziom zdania, otwarło drogę do dalszych poszukiwań, gdyż komunikat nie zawsze zamyka się w ramach zdania. Muszą istnieć wyższe poziomy języka.
Skonkretyzowana wypowiedź językowa użyta w danej sytuacji komunikacyjnej zorganizowana jest na trzech podstawowych poziomach: tematycznym, styli stycznym i kompozycyjnym . W ten sposób powstaje pojęcie gatunku mowy wraz z jego podstawowymi wyznacznikami. Twórcą tej teorii (teorii gatunków mowy, inaczej genrów mowy) jest Michaił Bachtin, który zwrócił uwagę na kluczową rolę aspektu komunikacyjnego w badaniach nad jezykiem. Człowiek nie tylko wykorzystuje możliwości zawarte w języku, ale posługuje się gotowymi wzorcami tekstowymi, których użycie zależy od konkretnej sytuacji komunikacyjnej. Użytkownik automatycznie wybiera gatunek adekwatny do danej sytuacji, jak i też rozpoznaje komunikaty współużytkowników. „Uczymy się nadawać naszym wypowiedziom formę gatunkową, a słysząc cudzą mowę, już od pierwszych słów identyfikujemy jej gatunek, odgadujemy właściwy jej rozmiar, określoną budowę kompozycyjną, przewidujemy koniec. (...) Gdyby nie istniały gatunki mowy lub gdybyśmy nie opanowali umiejętności posługiwania się nimi, jeśli trzeba by było powoływać je do istnienia dopiero w mówieniu, zaś każdą wypowiedź tworzyć swobodnie, jako pierwszą, to obcowanie językowe byłoby prawie niemożliwe”
(…)
… to pojecie relacyjne wobec wtórnego, gdzie staje się pierwotnym gatunek będący podstawą przetworzenia. „Gatunek mowy” i „akt mowy”. Mimo, że pojęcia są te pokrewne, różnią się pod względem analizy języka. Teoria aktów mowy stała się jedną z podstaw założeń nowoczesnej pragmatyki Zwróciła uwagę na oddziaływanie komunikacji na odbiorcę (perlokucję). Jednak badacze podejmujący te zagadnienia nie wyszli poza obszar komunikatów krótkich, o nieskomplikowanej strukturze formalnej. Dlatego Wierzbicka zaproponowała zmianę perspektywy obserwacji z „aktu mowy” na „genre mowy”. Pozwoliłoby to na doprecyzowanie metodologii ułatwiającej syntetyczne badania nad zagadnieniem wzorców wypowiedzi uwarunkowanych sytuacją komunikacyjną. Sama jednak pozostała przy badaniu genrów niewielkiej objętości, definiując…
…), co gwarantuje jego precyzję komunikacyjną. Warto rozróżnić w tym miejscu pojęcie kohezji i koherencji. Kohezja wiąże się ze sferą semantyczną tekstu, spójnością linearną. Natomiast koherencja wiąże się pragmatyczną sferą tekstu, spójnością treściową, gdzie treść kolejnych wypowiedzeń traktowana jest jako rozwinięcie informacji przekazanej w wypowiedzi. Podstawowym elementem stanowiącym o spójności tekstu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)