Mikołaj Rej, Wybór pism, oprac. A. Kochan, Wrocław 2006 (BN I 308) - Źwierciadło
Źwierciadło składa się z kilku części (chronologicznie, na podstawie całości utworu):
1. Żywot człowieka poczciwego (proza)
2. Przemowa krótka znana też jako Spólne narzekanie wszej Korony na porządną niedbałość naszę (proza)
3. Apoftegmata (wierszyki takie) 4. Przemowa krótka do Polaka stanu rycerskiego (wierszyki, ale już polityczne)
5. Zbroja pewna każdego rycerza krześcijańskiego (traktat)
6. Żegnanie z światem (wiersze) Każda z tych części zaczyna się od dedykacji, podziękowań itd. Adresatami tych wstępnych listów są: Andrzej, Łukasz i Stanisław Górkowie, Stanisław Szafraniec, Olbrycht z Łaska, Mikołaj z Łaska, Spytek Jordan, Hieronim Sieniawski, Piotr ze Zborowa. Rej nazwał to dzieło Źwierciadłem, ponieważ zawiera ono wskazówki co do stosownego zachowania, a wg. Reja zachowanie czytelnika ma być zawsze jasne, uczciwe i przejrzyste - idealne do naśladowania, jak piękne zwierciadło, które pokazuje tylko to, co dobre. Żywot człowieka poczciwego Utwór ten generalnie daje wskazówki dobrego zachowania na każdym etapie życia. Sam w sobie podzielony jest na trzy części - trzy etapy w życiu człowieka: a) dzieciństwo, b) młodość , c) dojrzałość.
I tak księga pierwsza, która dotyczy lat dziecinnych, skierowana jest nie tyle do dziecka, co do jego rodziców. Rej pisze o tym, jak wychować dobrego człowieka, a zaczyna od wykładu na temat prawd wiary. Pisze o stworzeniu świata i człowieka, pierwszym grzechu, obecności szatana, ale są tu też rady na temat tego, co powinno jeść dziecko i jak powinno się je ubierać. Rej doradza również jak znaleźć doskonałą opiekunkę czy nauczyciela. Opowiada się za nauką w domu, pisze jak dobierać dziecku towarzystwo.
Z księgi drugiej młody człowiek dowiaduje się gdzie i w jaki sposób szukać dobrej żony, jak sprawować urzędy (w tym poselski), czym jest dobre szlachectwo, omówione są w sposób standardowy wady takie jak pycha, łakomstwo, gniew, ale też wspomniane są zalety takie jak sprawiedliwość, prawda, przyjaźń. Dobrodziejstwami Rej nazywa dobra materialne i niematerialne, o które trzeba zabiegać. Czytamy również o poczciwej sławie, o którą to trzeba zabiegać. Dalej mowa jest o sprawach gospodarskich: sadzeniu, organizacji ogrodu, hodowli zwierząt, kuchni a w dalszej części o rozrywkach. Trzecia księga dotyczy już człowieka poczciwego, który ma za sobą pierwsze dwa etapy życia. Rej ma na celu w tej części rozwianie obaw osoby starszej. Pisze więc o strachu przed starością i śmiercią, upływie czasu. Receptą na zmartwienia ma być obecność rodziny, godziwe rozrywki i radość. Rej widzi życie jako ciężką pracę, zaś śmierć jako zasłużony odpoczynek.
(…)
… czytamy, że są to tak jakby gotowe wnioski co tego, co pisze Rej w Żywocie człowieka poczciwego. 2. Czterowiersze, grupowane na zasadzie przeciwieństw - najpierw omówiona zaleta, niżej, w kolejnych czterowierszu wada. Np. pokora a gniew. 3. Trzecia część dotyczy już nie konkretnych cech, ale osób, np. wymiana krótkich zdań pomiędzy biskupem a wójtem (ukazanie zalet/wad każdej strony). 4. Ta część zawiera…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)