dr El_bieta Kauer-Bugajna. Notatka składa się z 5 stron.
Dramaty oraz „Postylla” Mikołaja Reja - charakterystyka. Biografia Mikołaj Rej herbu Oksza urodził się 4 lutego 1505 r. w Żórawnie pod Haliczem. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, jego ojcem był Stanisław Rej herbu Oksza, który przeniósł się z Nagłowic na Ruś, matką - druga żona Stanisława, Barbara z Herburtów Żórawińska. Mikołaj początkowo uczęszczał do szkoły parafialnej w Skarmierzu (dzisiejszym Skalbmierzu, 1514-1516), potem pobierał nauki we Lwowie (1516-1517), gdzie bawił się "miedzy przyjacioły", w końcu zapisał się także na Akademię Krakowską (1518), ale wytrwał tam około roku, "bo już rozumiał, co to jest dobre towarzystwo", i wrócił do rodzinnego Żórawna, gdzie "z rucznicą a z wędką biegając około Niestru, aż do ośmnaście sie lat ćwiczył, bąki strzelając". Około 1525 r. rozpoczął się nowy rozdział w jego życiu - służba na dworze krewniaka, wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego. Był to ważny moment w życiu Reja, wtedy rozpoczęła się bowiem właściwa edukacja pisarza. Przygotowywał Mikołaj dokumenty po polsku, łaciny wtedy bowiem "barzo mało abo nic nie umiał", czytał jednak dużo i zachłannie, pytał, dowiadywał się, w końcu sam zaczął pisać. Pobyt na dworze hetmana Mikołaja Sieniawskiego pozwolił mu z kolei na poznanie nowości religijnych, przeszedł wówczas na protestantyzm, co zaprowadziło go w niedługim czasie w szeregi bojowników reformacji. Dwa lata po śmierci ojca Okszyc ożenił się z Zofią Kosnówną, z którą miał trzech synów (Mikołaja, Krzysztofa, Andrzeja) i pięć córek (Annę, Dorotę, Bogumiłę, Elżbietę i Barbarę). Dzięki małżeństwu spowinowacił się z Sienickimi i objął dobra ziemskie (w chełmskiem) i sumy na królewszczyznach wniesione w posagu przez Zofię, której był plenipotentem. Tam ulokował pierwsze swe miasto Rejowiec. Przypadł mu także spadek po zmarłym bezdzietnie stryju. Łączące go układy i umowy pozwalały mu systematycznie powiększać majątek. Z nieznanych bliżej powodów stolnik lubelski Paweł Bystram uczynił Reja swoim spadkobiercą, co pozwoliło pisarzowi wzbogacić się o kolejne dobra i wójtostwo urzędowskie. Został opiekunem dzieci i dóbr powinowatego Piotra Boratyńskiego, wystarał się także o przywilej na lokowanie miasta Okszy (Oksy), był dzierżawcą i wydzierżawiał liczne dobra, chętnie przyjmował darowizny (zwłaszcza królewskie), starał się o nadania ziem, rozwijał gospodarkę rybną, hodowlę, browarnictwo, spławiał drzewo, kupił domy w Krakowie i Lublinie, pobierał część z myta chełmskiego. Jeszcze przed śmiercią wystarał się o zatwierdzenie dożywocia królewszczyzn dla siebie i swego syna Krzysztofa. Rej, który na początku drogi objął majątek składający się z dwóch całych wsi i części w pięciu innych, u schyłku życia posiadał 17 wsi, 6 części, 2 miasteczka, domy w miastach, królewszczyzny i dzierżawy.
(…)
…, w którym jednak niezłomności i wytrwałość zostają wynagrodzone. Bohaterem utworu Reja jest Józef- patriarcha, postać ze Starego Testamentu, z Księgi Rodzaju, z rozdziałów, które opowiadają historię syna Jakuba i Rachel sprzedanego przez zawistnych braci do Egiptu, kuszonego tam przez żonę Putyfara, uwięzionego, a potem uwolnionego dzięki umiejętności proroczego wykładania snów i podniesionego do godności wielkorządcy Egiptu…
… w postaci inwektywy i satyrycznego śmiechu.
Najczęściej jako wzór Żywota Józefa podaje się Corneliusa Crocusa Comoedia sacra, cui titulus Ioseph z 1536 r. Istotnie pewne fragmenty, konkretnie „sprawa III” ( dziś: akt III), wykazują niewątpliwe dowody wykorzystania przez Reja dramatu holenderskiego humanisty. Ale oba utwory znacznie się różnią: przede wszystkim Crocus opracował tylko wątek miłosny z życia Józefa- kuszenie prze żonę Putufara, Rej zaś przedstawił całą historię bohatera zapisaną w Księdze Rodzaju. Nie znamy tekstu który by można w całości uznać za wzór Żywota Józefa.
Możemy sądzić, że Rej znał konwencje szesnastowiecznego dramatu i korzystał z nich w sposób samodzielny. Żywot Józefa zawiera w sobie pomieszanie właściwości trzech typów teatru: teatru misteryjnego, teatru moralitetowego…
… do odczytania w czasie nabożeństwa, wybrane na odpowiednie niedziele i święta). Natomiast teksty przytaczanych Ewangelii były prawdopodobnie przez Reja specjalnie dla celów Pastylli tłumaczone. Manifestacje wyznaniowe są w Pastylli niezbyt gwałtowne i niezbyt skrajne. Rej unika przytaczanie egzemplów, zwalcza apokryfy, chętniej czerpie argumenty ze Starego Testamentu, przede wszystkim z Ksiąg Izajasza…
… ukazał asię natomiast Postylla polska domowa...Grzegorza Orszaka, wydana przez Jana Seklucjana. Określenie „postylla domowa” mogłoby się stosować i do dzieła Reja, które było nie tylko wzorem czy wręcz gotowym tekstem do użytku kaznodziei zborowego, lecz także lekturą domową. Układ postylli odpowiadał w zasadzie tradycyjnego układowi perykop (perykopami nazywamy fragmenty Pisma Świętego przeznaczone…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)