Mikołaj Rej, Wybór pism - Kupiec, Wizerunk
„Kupiec”
formalnie dialog zaliczany do dramatu
przeznaczone głównie do czytania
nawiązanie do schematu moralitetu
MORALITET
W centrum moralitetu stoi dramatyczna decyzja bohatera między dobrem a złem - wybór drogi życiowej przed którym staje każdy człowiek (postać Każdego). Wybór jest równoznaczy z decyzją umierającego o losie jego duszy.
Widz powinien identyfikować się z bohaterem, dlatego też postaci te zazwyczaj były mało zindywidualizowane, raczej byli to przedstawiciele stanu, grupy społecznej, hierarchii rodzinnej.
W konflikcie między grzechem, a cnotą uczestniczą inni ludzie, osoby boskie, święci, aniołowie, diabły, personifikacje występków, cnót, pojęć filozoficznych, moralnych.
Cel: pouczenie, pokazanie Każdemu jak powinien postąpić. Wyraźny podział na racje aprobowane i odrzucane.
Symetria scen - czarno biały rysunek postaci.
Sposób na przekazanie doktryn chrześcijańskich.
brak szczegółowego miejsca i czasu akcji, akcja może dziać się wszędzie i zawsze.
Dążenie do uogólnień → uniwersalizm
Utwór jest przeróbką utworu niemieckiego humanisty Thomasa Naogeorgusa Tragoedia alia nova Mercator sue indicium.
Kupiec został wydany bezimiennie w 1549 w Królewcu. Napisany wcześniej, opublikowany później, gdyż współcześnie panujący Zygmunt I Stary wyrażał niechęć do nowinek religijnych.
Głównym tematem Kupca jest problem przeznaczenia, wiary, łaski i zbawienia (sprawy odpustów, rozgrzeszenia, czci oddawanej świętym, znaczenia krwi pańskiej, naukę o wierze, Bożym miłosierdziu). konfrontacja poglądów katolickich z kalwińskimi
propagowanie idei protestanckich
próba wykazania, że wiara w odkupienie, a nie dobre uczynki, zapewni życie wieczne
brak podziału na akty i sceny
utwór podzielony na 2 części
4 postaci (każda jest reprezentantem innego stanu)
Poza nimi występują: aniołowie, diabły, osoby boskie, postaci alegoryczne: żona Kupca Sumnienie, kochanka Fortuna i syn Zysk.
partie narracyjne
Treść utworu
Rozgniewany Chrystus chce powołać ludzi na Sąd Ostateczny. Wysyła na ziemię Posła, który ma pozwać na Sąd czterech przedstawicieli ludzkości: Księcia, Biskupa, Gardyjana i Kupca. Pozwani odwlekają pójście w zaświaty. Poseł = anioł śmierci wykonuje czynność woźnego sądowego.
Najobszerniej opisane zostało pozwanie kupca: rozmowy nad łożem śmierci rodem Mistrza Polikarpa
Postępowanie Kupca za życia nie było właściwe: oszukiwał klientów, uczył pracowników jak oszukiwać, opuścił żonę Sumnienie, z drugą = Fortuną miał syna Zysk.
(…)
… się jednak najlepiej.
Kupiec pokornie modli się do Boga, błaga o miłosierdzie.
Chrystus posyła do niego świętych lekarzy Pawła (lekarz dusz) i Kozmusa (medyka), otrzymuje od nich gorzki napój. Narzekając na ból brzucha prosi o miednicą i wymiotuje pacierzami, koronkami i odpustami. → obrazowe oczyszczenie ciała
Kupiec dostaje następnie środek na kichanie i wydala święcone ziele, świeczki i kadzidła.
Bohater jest gotów na Sąd. Po drodze spotyka współpozwanych obładowanych dobrymi uczynkami, odpustami, którzy śmieją się z niego, że idzie z pustymi rękami. Jedynie on jednak, który zaufał Bogu zostanie zbawiony.
Proces przed Sądem Bożym - processu Sathanae
Proces w „Kupcu” wzorowany jest na roku sądu ziemskiego - odmianie sądu szlacheckiego. Człowiek może podnieść się z upadku nawet w godzinie śmierci.
Nauka…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)