1. Obiektywizm (bezstronność)
a) opisywanie rzeczywistości takiej, jaka jest "de facto", a nie takiej jaką chcielibyśmy, by była, np. bez względu na to jak bardzo pragnęlibyśmy, by ludzie byli dobrzy i mądrzy, to określona część z nich nie spełnia ani jednego, ani drugiego warunku; opisywanie całej rzeczywistości, tzn. bez skrywania, czy zatajania określonych tematów, np. jako względów niewygodnych, w nauce bowiem nie powinno być tematów tabu: Nigdzie interes nauki nie ponosi na dłuższą metę większego uszczerbku niż tam, gdzie nie chce się spojrzeć w oczy niewygodnym i twardym faktom i realiom życia. (Weber, 51)
b) świadomość istnienia nieusuwalnego idiomu kulturowego (bagażu kulturowego, kulturowych założeń, który oddziałuje także na badania naukowe, dążenie do minimalizacji jego wpływu, tj. subiektywnych preferencji, opinii, interpretacji badania (np. politycznych, światopoglądowych, estetycznych, etycznych) na proces badawczy (ideał uwolnienia nauki od praemotiones, czyli pojęć wstępnych...
3. Ograniczona możliwość formułowania uogólnień:
w porównaniu z naukami przyrodniczymi badania społeczne stoję wobec poważnych barier utrudniających nadawanie odkrywanym prawidłowościom w świecie społecznym postaci praw, które pod względem stopnia ogólności odpowiadałyby tym, znanym z fizyki czy chemii
chodzi o ograniczenia wywołane czynnikami kulturowymi tak w wymiarze czasu jak i przestrzeni, im większe zróżnicowanie porównywanych społeczności pod względem kulturowym...
(…)
… tego, co jest to domena polityków, czy osób duchownych, których opinie opierają się na określonym systemie wartości, który jest podstawą ocen istniejącego stanu rzeczy, którzy następnie podejmują decyzje operacyjne dla realizacji przyjętych celów.
Funkcja prognostyczna różni sie zasadniczo i jakościowo od - właściwych myśleniu magicznemu - proroctw:
paradoks nowoczesności - dominacja racjonalno-pragmatycznych postaw, przy jednoczesnym występowaniu anachronicznych skłonności i zapotrzebowań na wróżby, horoskopy, astrologię, chiromancję itp.
funkcja prognostyczna nauk empirycznych, podobnie jak socjologia opiera się wyłącznie na dwóch rodzajach informacji:
dane wyjściowe dostarczane przez funkcję deskryptywną
znajomość praw rządzących rzeczywistością społeczną (funkcja eksplanacyjna)
proroctwa myślenia magicznego…
…,
skomplikowanie specyficznej materii rzeczywistości społecznej sprawia, że rozwiązania te są wobec niej nieadekwatne i wysoki stopień standaryzacji nie idzie w parze z równie wysokim poziomem poznawczym,
Ossowski ilustruje to ograniczoną przydatnością powszechnie wykorzystywanych w badaniach sondażowych pytań zamkniętych, które zubożają problematykę w sposób, który nie ma, jak się zdaje, analogii w naukach przyrodniczych i nie pozwalają wykryć zjawisk, które nie były przewidziane przez badacza, a które mogłyby się ujawnić w odpowiedziach spontanicznych, przy zastosowaniu pytań otwartych (Ossowski, 264),
narzędziom standaryzowanym, w rodzaju pytań zamkniętych, nie tylko umykają zniuansowane odcienie i subtelności problematyki; ryzykowne jest również traktowanie ich na wzór instrumentów pomiarowych stosowanych w naukach przyrodniczych: równe słupki rtęci w jednakowych w jednakowych termometrach są wskaźnikami jednakowych temperatur, ale jednokształtne czy jednakobrzmiące odpowiedzi na to samo pytanie kwestionariusza nie muszą być miarodajnymi wskaźnikami jednakich postaw: ta sama odpowiedź na pytanie zamknięte w kwestionariuszu może mieć różne znaczenia nawet na gruncie tej samej kultury, a podkreślenie…
…, jeśli nawet o tym nie wiedzą, dobrodziejstw zachodniej cywilizacji w postaci demokracji, racjonalizacji, gospodarki rynkowej, popkultury, mass mediów, partnerskich małżeństw, bezstresowego wychowywania dzieci i wyprzedaży w supermarketach, można zrozumień na poziomie mentalności niektórych polityków, o tyle bardzo niebezpieczne na gruncie metodologii nauk społecznych, opiera się bowiem na iluzji świata nie rzeczywistego…
… jednością wedle tego Zachodniego modelu wartości, co wymagać będzie rewizji postaw tej metodologii, ale na razie rzeczywistość społeczna w całej rozciągłości potwierdza swoją osobliwość.
Konflikt pomiędzy ograniczeniem się do metod standaryzowanych a miarodajnością wskaźników i subtelnością problematyki
znakiem wzorowania się w badaniach społecznych na metodologii nauk przyrodniczych jest dążenie…
… do maksymalizacji standaryzacji procesu badawczego i stosowanych w nim technik,
droga do celu wiedzie, zdaniem Ossowskiego, przez:
reprezentatywność próby badawczej,
normalizację danych, np. poprzez unikanie pytań otwartych na rzecz zamkniętych, pozwalającą na ich obróbkę statystyczną,
depersonalizację procesu badawczego, tj. redukcję wpływu osoby badacza na samo badanie, a pośrednio na uzyskane wyniki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)