To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
OZON – trojatomowa odmiana tlenu – w troposferze występuje w niewielkich ilościach – stężenie waha się od 0,05 ppm w czystym powietrzu do 0,5 ppm w powietrzu zanieczyszczonym – naturalnie powstaje podczas wyładowań elektrycznych w atmosferze, pożarow leśnych oraz wskutek utleniania terpentyny w lasach iglastych – większość troposferycznego ozonu stanowi smog fotochemiczny – koncentracja ozonu w przyziemnych warstwach powietrza wzrosła 2-3-krotnie w porownaniu z okresem przed rozwojem motoryzacji – silnie toksyczny, niszczy m.in. aparaty oddechowe zwierząt i roślin – większa część atmosferycznego ozonu (97%) znajduje się w stratosferze; maksymalne stężenia ozonu stratosferycznego mogą osiągnąć nawet 10 ppm Warstwa ozonowa w stratosferze pełni bardzo pożyteczną rolę, pochłaniając szkodliwe dla organizmow żyjących na Ziemi promieniowanie ultrafioletowe (fale poniżej 0,32 μm), docierające ze Słońca. Nadmiar promieniowania ultrafioletowego niszczy cząsteczki kwasow, z których zbudowane jest DNA, co może prowadzić do wzrostu zachorowań na raka skory. Duże dawki tego promieniowania przyczyniają się do osłabienia układu odpornościowego, są przyczyną powstawania katarakty – uszkodzenia narządu wzroku. Nadmierne promieniowanie UV oddziałuje szkodliwie na wzrost roślin i zwierząt, ogranicza rozwoj fitoplanktonu, co wpływa na funkcjonowanie ekosystemow lądowych i wodnych. Uszczuplenie warstwy ozonowej prowadzi do zmniejszenia pochłaniania promieniowania w stratosferze, czyli do jej ochłodzenia. Może to wywołać poważne konsekwencje dla całego systemu klimatycznego. Całkowita zawartość ozonu w atmosferze jest niewielka. Gdyby cały ozon zgromadził się przy powierzchni ziemi (na poziomie morza), jego warstwa miałaby zaledwie 3mm grubości; wielkość tę nazywamy zredukowaną grubością warstwy ozonu. Zawartość ozonu w atmosferze mierzy się jednostkach Dobsona oznaczanych DU. 1 DU odpowiada zredukowanej warstwie ozonu grubości 0,01 mm. Średnia wartość ozonu w atmosferze ziemskiej wynosi ok. 300 DU. Ozon powstaje w wyniku cyklu reakcji, w ktorych najpierw pojawiają się jednoatomowe cząsteczki tlenu O2 + UV → O + O Dla tego procesu niezbędne jest promieniowanie UV o długości fal poniżej 0,242 μm. Następnie w reakcji O + O2 + M → M + O3 tworzy się ozon. Dla skutecznego przebiegu tej reakcji konieczne jest jednoczesne zderzenie trzech cząsteczek: tlenu atmowego i dwuatomowego oraz cząsteczki neutralnej M (tzw. potrojne zderzenie). Cząstka neutralna jest niezbędna do odprowadzenia nadmiaru energii
(…)
… ozonosferze na wiosnę ozon zanika
niemal zupełnie. Podobne zjawisko występowało też w niektorych latach(np. w 1992 r.) nad
strefą polarną na połkuli połnocnej. Nawet w Polsce zawartość ozonu obniżyła się
przejściowo w zimie 1992 do 193 DU. Głownym czynnikiem, odpowiedzialnym za niszczenie
ozonu w stratosferze, są związki węgla, chloru, bromu i fluoru, zwane freonami i halonami.
Pojawiły się one w atmosferze w 1
połowie XX wieku; ich produkcję rozpoczęła korporacja General Motors w 1928 r. Miały one
zastąpić toksyczny amoniak w urządzeniach chłodniczych. Freony stosowane były także we
wszelkiego rodzaju rozpylaczach, jako środki sterylizujące narzędzia medyczne i
odtłuszczające elementy elektroniczne. Wydawały się całkowicie nieszkodliwe, nie ulegały
rozpadowi w dolnej atmosferze, były tanie w produkcji. Do głownych substancji w tej grupie
należą freon 11(CFCl3), freon 12 (CFCl2) oraz halony CclF2Br, CF3Br i inne.
W latach 1980. stwierdzono, że w stratosferze, pod wpływem promieniowania słonecznego
freony rozpadają się. Uwalnia się m.in. chlor, ktorego jedna cząsteczka potrafi zniszczyć
nawet 100 tys. cząsteczek ozonu. Dzieje się tak, ponieważ w reakcji rozpadu ozonu chlor
pełni jedynie rolę katalizatora…
… dynamika. Zawartość
ozonu w danym miejscu i czasie jest wynikiem chwiejnej rownowagi między procesami,
opisanymi przez reakcje Chapmana, a skutkiem transportu ozonu przez prądy powietrzne.
Nadwyżki ozonu powstają w stratosferze nad strefą rownikową, ponieważ tam z powodu
stałej wysokiej insolacji, fotochemiczny proces tworzenia się cząsteczek O3 zachodzi
najintensywniej. Ozon stratosferyczny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)