Metafora w utworze literackim
Współczesne rozumienie metafory czy lepiej doświadczenie zjawisk obejmowanych tym terminem, jest zapewne najbardziej złożone w całej historii przenośni i różnych form wiedzy o niej. Jest to przy tym w dużej mierze doświadczenie bogactwa graniczącego z chaosem. Badanie praktyk metaforyzacyjnych poetów wiąże się ze wskazaniem takich aspektów metafory, których opis i interpretacja jest jednocześnie fragmentem opisu i interpretacji dzieła jako ustrukturowanego i zhiererchizowanego przedmiotu. Zarówno świadomość różnych epok jak i praktyka poetycka wyznaczały metaforze wobec dzieła i metaforze w dziele dość różne miejsca. Możliwe jest zatem wskazanie dwóch biegunów: retoryczny i pozaretoryczny.
Retoryczna koncepcja metafory poetyckiej jest niewątpliwie najbardziej rozpowszechonioną i utrwaloną formą myślenia o niej. Funkcje metafory zostają ograniczone do odziaływania estetycznego. Sposób jej opisu polega na wydobyciu z tekstów pojedynczych metafor i na ich klasyfikacji wedle porządku wynikającego raczej właśnie z estetycznych założeń badaczy niż wewnętrznej logiki badanych dzieł. Kategorie estetyczne typu: harmonijność, jasność, stosowność, zezwalające na dokonywanie operacji metaforyzujących, inne zaś uznające za wykraczające przeciw powszechnemu gustowi- katachrezy.
Rozumiana jako autonomiczny sposób myślenia czy ujmowania rzeczy metafora przestaje anomalią, dewiacją czy niestosownością. Zanika w ten sposób problem jej substytucji przez równoznaczne wyrażenie niemetaforyczne - staje się ona nieprzekładalna, właśnie jako metafora ma dawać do myślenia, ma stać się punktem wyjścia, myslenia z wnętrza metafory. Traci ona swój zlokalizowany charakter. Wyodrębnienie metafory grozi zawsze jej zniekształceniem, gdyż pełny sens ma ona tylko w kontekście. W przypadku metafory poetyckiej kontrastem takim jest nie tylko zdanie (sekwencja zdań), lecz także -przynajmniej potencjalnie- całość dzieła, a nawet seria dzieł. Dopiero w perspektywie całości można rozstrzygnąć, czy powtarzalne wyrażenie metaforyczne jest identyczne ze spotykanymi w innych dziełach, czy też mimo równokształtności ma ono inny, kantekstualny sens.
Ujęcie metafory jako ogólnego rysu jezyka, powszechnego mechanizmu semantycznego czy sposobu myślenia przywraca sens pytaniom o jej prawdziwość i referencjalność. W perspektywie rozważań o dziele oznacza to zwrócenie uwagi na to, iż stosowanie określonych typów metofor ma bezpośredni wpływ na sposób konstytucji i konkretyzacji warstwy przedmiotowej, na to jak pojawiają się przed odbiorcą rzeczy, procesy i zdarzenia umiejscowione w świecie przedstawionym dzieła. Czy badanie metaforyki ma ten sam sens w odniesieniu do każdego typu literatury, do każdej epoki ?
(…)
… dysponować,a wręcz realnie dysponowali ci, którzy w Młodej Polsce wypowiadali się o tym zjawisku. Wrażenie słabego stematyzowania nie wiąże się z liczbą wypowiedzi formułowanych na terenie krytyki literackiej. Chodzi raczej o ich charakter. Pierwsza z przyczyn ma charakter negatywny i wiąże się z zastanymi przez Młodą Polskę obiegowymi definicjami metafory jako zjawiska specyficznie poetyckiego…
… o metaforze jest w ostatecznych konsekwencjach podporządkowana ogólnemu stylowi oglądu świata obowiązującemu w epoce. Kariera metafory została wsparta przez nowe dziedziny wiedzy i poszukiwanie nowych języków, które byłyby w stanie adekwatnie opisać nie znane poprzednio aspekty rzeczywistości . Metonimia w utworze literackim
Metonimia- figura stylistyczna polegająca na zastąpieniu jednej nazwy inną, związaną z poprzednią stosunkiem przyczyny do skutku, części do całości itp., np. cała Warszawa zamiast wszyscy mieszkańcy Warszawy. Chwyt składniowy polegający na zastępowaniu nazwy określonego zjawiska, sytuacji, przedmiotu, pojęcia nazwą innego, np. uczeń informuje: Uczęszczam do XIII-tki, zamiast: Uczęszczam do XIII liceum imienia Aleksandra Fredry we Wrocławiu; o uczniu można powiedzieć posługując się metonimią, że to gejzer intelektu, zamiast: uczeń bardzo zdolny, wybitny uczeń, erudyta. W liryce jest odmianą metafory, zastępcza nazwa jakiegoś przedmiotu lub zjawiska pozostająca z nim w pewnej uchwytnej zależności realnej, np. kwitnący ogród zamiast kwiaty kwitnące w ogrodzie. Metonimię rozumie się jako dwa współdziałające, ale przeciwstawne sposoby rozwijania i komponowania każdej wypowiedzi językowej. Operacja…
… podczaszy J.K. Mci, do autora ,,Podstolego") 3) znaku lub godła zamiast zjawisk przez nie reprezentowanych, np.: "Dla pretendenta do obrączki ślubnej" (J. Słowacki, "Beniowski", pieśń II) 4) autora zamiast dzieła, np. potoczne: "zachwycać się Pawlikowską" 5) organu ciała zamiast przypisywanej mu funkcji, np.: "A dom bez głowy i rządu zostawił…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)