Metaetyka
Charles L. Stevenson
Istota sporów etycznych
I
Rozważane metody rozstrzygania sporów etycznych: naukowe/inne/nie podlega racjonalnemu rozwiązaniu
Znaczenia słowa „spór”:
- niezgoda w zasobie wiedzy; A twierdzi, że p, B twierdzi że q; q niezgodne z p. Obaj starają się obalić przeciwną tezę. Niezgoda przekonań, które nie mogą być na raz prawdziwe.
- niezgoda w postawach (za lub przeciw, np.: miłość, pochwała, nagana). A zajmuje przychylną postawę względem czegoś, B nieprzychylną. Obaj starają się wpłynąć na oponenta. Niezgoda postaw, które wyznaczają dążenia niemożliwe do jednoczesnej realizacji.
II Spór o to, co dobre: niezgoda postaw czy różnica w zasobie wiedzy?
Naturaliści: spór w zasobie wiedzy o postawach (analogicznie do sporu naukowego, gdyż twierdzenia etyczne są analogami twierdzeń naukowych)
- Nie tylko naukowe metody, bo spory etyczne to jedne i drugie, a te o postawach odgrywają szczególnie ważną rolę.
Niezgoda w postawach wyznacza, jaki zasób wiedzy należy wziąć pod uwagę przy rozstrzyganiu sporu. Spór etyczny zazwyczaj kończy się, gdy zniknie niezgoda w postawach, nawet, jeżeli pozostanie niezgoda w zasobie wiedzy. Może się zdarzyć też, że nastąpi pełna zgoda w zasobie wiedzy, a mimo wszystko utrzyma się niezgoda w postawach - wtedy nikt nie uzna, że doszło do rzeczywistego rozwiązania sporu.
Niezgoda w postawach:
- od niej zależy, jakie twierdzenia wysuwane są jako argumenty w sporze
- od jej usunięcia zależy, czy uzna się spór za zakończony, czy nie.
III
Jakie metody nadają się do rozstrzygania sporów na temat wartości?
Jeżeli spór bierze się z niezgodnych przekonań empirycznych to, rozstrzyga się go przez zastosowanie zwykłych metod naukowych.
Nie jest tak w przypadku postaw. Tu metody naukowe stosują się jedynie pod warunkiem, że zmieniony zasób wiedzy może spowodować zmianę w postawie. Zastosowanie metod naukowych może doprowadzić do zgody na temat wartości tylko o tyle, o ile wspólne uznanie pewnego zespołu tez naukowych spowoduje uzgodnienie postaw.
Wszelkie metody racjonalnego argumentowania mogą okazać się niewystarczające w rozstrzyganiu sporów o wartości.
IV
Terminy „dobry”, „zły”, „powinno się” są używane zazwyczaj w przypadku niezgody postaw.
- wielokrotne posługiwanie się nimi w sytuacjach angażujących uczucia - zyskały silne znaczenie emocjonalne, decydujące o ich przydatności w wywoływaniu zmian w postawie słuchacza. Terminy etyczne nie są jedynie emocjonalne. Terminy etyczne cechują się ogromną wieloznacznością, przez co często spory etyczne są pozorne
(…)
… jest uczynić to a to”, „taki a taki czyn jest moralnie słuszny”.
Intuicja: „Słuszny” to czyn, który najprawdopodobniej pomnoży ogólne dobro (to nie nominalna definicja, a pewne twierdzenie etyki).
Różne systemy etyczne udzielają odmiennych odpowiedzi na pytanie: „co czynić”. Są to różne odpowiedzi, ale znaczenie jest jedno. Możliwe stanowiska:
„Powinien” jest pojęciem pierwotnym, należącym do minimalnego słownika etyki. Nie jest to pojęcie pierwotne - wtedy trzeba podać definicję.
- Definicja moralnego obowiązku przez posłuszeństwo jest niemożliwa, ponieważ: „słuszny” to „posłuszny woli boskiej” nie jest tautologią; Posłuszeństwo człowiekowi nie, ponieważ ludzie mogą nakazywać popełnienie czynu niegodziwego. - Definicja moralnego obowiązku w terminach aprobaty jest niemożliwa, ponieważ: ludzie w różnych…
… jeszcze zacieklej będą ich bronić. Taki człowiek nie uzna, że słuszność ma większość - np. odnośnie segregacji rasowej w szkołach - większość amerykanów by się na nią zgodziła. Człowiek mówiący, że segregacja rasowa jest niedopuszczalna przeczyłby w myśl definicji sam sobie. 3. „Czyn jest słuszny” znaczy tyle, co „Bóg pochwala ten czyn”.
- Bez komentarza (jak odczytać intencje Boga? Co z ateistami?...)
4. Teoria…
…. A jednak mimo, że stale chodziło nam o cechy zawarte w definicji, to nie byliśmy tego świadomi - nie mieliśmy na myśli słów definicji. Emotywizm (teoria niekognitywistyczna, w przeciwieństwie do dwóch poprzednich.)
- Język nie spełnia jedynie funkcji informacyjnej. Zdanie „finał był nudny” nie stwierdza żadnego faktu. Nie wszystkie przymiotniki są nazwami cech, tak jak „szeroki”, „zielony” (takie jak „dobry” np…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)