To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład VI - Merkantylizm
Merkantylizm zaliczany jest do tradycyjnych teorii HMN. Jednak pod warunkiem, że w ogóle jest on
teorią. Wielu naukowców skłania się ku opinii, że merkantylizm to doktryna ekonomiczna. Jak by go
nie zwać merkantylizm pojawił się w Europie mniej więcej w drugiej połowie XVI wieku. Był popularny
aż do drugiej połowy wieku XVIII. Za ojczyzny merkantylizmu uznaje się Francję oraz Anglię.
Historycznie jest on pierwszym zespołem poglądów odnoszących się do wyjaśnienia przyczyn i
kierunków handlu międzynarodowrgo.
Merkantylizm wychodzi z złożenia, że ten jest bogaty, kto posiada dużo pieniądza. Pogląd taki był
rozciągany na całe państwa, zatem te kraje były bogate, które dysponowały dużymi zasobami
pieniądza. Kraj cieszący się dużymi zasobami finansowymi, jest zdolny do utworzenia potężnej armii,
floty, dzięki czemu jest zdolny do podbijania i kolonizowania. Ponadto zasoby pieniężne pozwalają na
finansowanie działalności gospodarczej. W okresie pojawienia się tej teorii pieniądz miał charakter
materialny i jego wartość wynikała z wartości kruszcu jaki był zużyty do jego utworzenia. W związku z
tym poziom bogactwa wyznaczany był przez zasoby złota i srebra pozostające w dyspozycji
władcy12.Należy przy tym pamiętać, że już wówczas pieniądz stanowił podstawowy środek wymiany
zarówno w handlu wewnętrznym jak i zagranicznym.
W zawiązku z powyższym każdy, kto posiadał pieniądze chciał mieć ich więcej. Merkantyliści
wskazywali na następujące sposoby zwiększania zasobów pieniężnych:
Odnalezienie złóż metali szlachetnych. Z tego powodu organizowano liczne wyprawy
odkrywców w poszukiwaniu złota (przy okazji nieświadomie odkryto Amerykę).
Handel zagraniczny – a ściślej mówiąc eksport. Jeżeli kraj eksportuje za granicę, to napływają
do niego zasoby pieniądza – złoto i srebro, jako zapłata za dobra ekspertowe. W związku z tym
dochodzi do zwiększenia bogactwa kraju, gdyż zwiększa się będąca w jego posiadaniu masa
kruszcu. Import działa w przeciwnym kierunku. Płatności za towary importowane z zagranicy
zmniejszają krajowe zasoby pieniądza.
Drugi sposób stał się przesłanką dla merkantylistów do postulowania wspierania eksportu i
ograniczania importu, co miało się odbywać poprzez zmniejszanie dostępu towarów z zagranicy do
rynku krajowego.
Już ówcześnie poglądy merkantylistów były poddawane fundamentalnej krytyce. Jednym z ich
adwersarzy był David Hume, który podważał postulaty merkantylizmu na gruncie ilościowej teorii
pieniądza. Hume stawiał następujące argumenty:
Mechanizm rynkowy nie dopuści do trwałego utrzymywania się sytuacji polegającej na tym,
że jedno z państw (nazwijmy je A) będzie stale eksporterem a drugie (określmy je B) będzie
ciągle importerem.
Wolny rynek udaremni merkantylistyczne wybiegi w następujący sposób. A eksportując do B dużo
towarów otrzymuje duże ilości kruszca. Jednocześnie w A zmniejsza się ilość towarów. Rosnąca masa
pieniądza w połączeniu ze spadkiem ilości towarów doprowadzi do monetarnej inflacji. Ona sprawi, że
produkty kraju A stracą na konkurencyjności. Po pewnym czasie staną się tak drogie, że ich eksport do
kraju B będzie nieuzasadniony cenowo. Jednocześnie bardziej konkurencyjne cenowo staną się towary
kraju B. W związku z tym dojdzie do odwrócenia kierunku wymiany i to kraj B stanie się eksporterem
towarów do kraju A. Sytuacja powtarzać się będzie cyklicznie.
Wniosek z analizy Hume’a jest prosty: w długim okresie nie ma możliwości ciągłego utrzymywania
przewagi eksportu nad importem.
Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład VI - Merkantylizm
Obecnie do merkantylizmu można odnieść się następująco:
Głównym błędem teoretycznym merkantylizmu jest przyjęcie nadwyżki eksportu nad
importem jako miary korzyści z handlu zagranicznego. Merkantyliści zakładali, że HZ jest grą o
sumie zerowej. Zatem to co jeden kraj zyskuje, drugi traci. W związku z tym nie wszyscy mogą
mieć nadwyżkę bilansu handlowego. Skoro tak, to nie jest możliwe realizowanie polityki
handlowej opartej na merkantylizmie w okresie długim.
Merkantylizm fetyszyzuje produkcję eksportową. Np. Jeśli w Anglii istniałaby fabryka karoc i
ten zakład sprzedałby wytworną karetę królowi Francji, to sprzedaż taka zwiększyłaby dochody
Anglii, gdyż w zamian za wóz napłynęłoby francuskie złoto. Podobna sprzedaż na rzecz pałacu
Buckingham nie byłaby zdaniem merkantylistów opłacalna. Wynika z tego, ze żadna produkcja
na rynek krajowy nie jest opłacalna, gdyż nie pociąga za sobą przepływu złota. Jednak wiemy,
że w rzeczywistości wiele towarów jest produkowanych na rynek krajowy i ta produkcja może
stanowić źródło wzrostu i rozwoju gospodarczego.
Dziś, w okresie kryzysu wielu polityków nawiązuje do merkantylizmu upatrując w popieraniu eksportu
i ograniczaniu importu recepty na wzrost dochodu narodowego. Problem w tym, że to bardzo prosta
ale też tylko częściowo skuteczna recepta.
Reasumując:
I) Merkantylizm za miarę korzyści z handlu zagranicznego uważa nadwyżkę eksportu nad importem.
II) Przyczyną handlu wg merkantylistów jest konieczność powiększania bogactwa, mierzonego
zasobami pieniądza.
III) Merkantylizm nie jest w stanie wyjaśnić przyczyn kierunków handlu.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)