Zagadnienia które notatka porusza to: fizyka, psychologia, etyka i polityka.
Mediostoicyzm
Mediostoicyzm Panaitiosa
Panaitios urodził się na Rodos około 185 roku przed Chrystusem. Słuchał wykładów Kratesa. Przeniósł się do Aten, gdzie słuchał wykładów Diogenesa z Seleucji, który wówczas kierował Portykiem. Pozostał związany ze szkołą, gdy jej kierownictwo objął Antypater. Po jego śmierci, sam został wybrany scholarchą. Zmarł na początku I wieku przed naszą erą. Nie dotrwało do naszych czasów żadne z jego dzieł.
Po Chryzypie szkoła stoicka ograniczyła w zasadzie swoją działalność do obrony swojej nauki, wyraźnie tracąc skuteczność oddziaływania. Dawną świetność odzyskała właśnie pod kierownictwem Panaitiosa, ale odbyło się to kosztem pewnych zmian doktrynalnych. Panaitios złagodził surowość niektórych twierdzeń etyki, nieco zmodyfikował psychologię, przemyślał na nowo wybrane aspekty fizyki. Powyższych zmian dokonał z następujących powodów:
Ze stoikami (Zenonem, Kleantesem, Chryzypem) polemizowali sceptycznie nastawieni akademicy (Arkezylaos, Karneades). Nie potrafili zastąpić obalanych przez siebie nauk stoickich własnymi, ale wykazali, że w filozofii Portyku nie brakło słabych punktów.
Panaitios zafascynowany był mentalnością rzymską. Wielokrotnie jeździł do Rzymu, gdzie był światkiem nie rozpadu, ale powstawania imperium. W ten sposób odzyskał mocny zmysł polityczny i nasiąknął zmysłem praktycznym, który był cechą charakterystyczną duchowości rzymskiej.
Panaitios wnikliwie przestudiował pisma Platona i Arystotelesa, co sprawiło, że poczuł się zmuszony przyjąć niektóre tezy Akademii i Perypatu. Sądził, że szkoły te, podobnie jak stoicka, wzięły początek od Sokratesa.
Fizyka - Panaitios wprowadził do fizyki stoickiej poprawki, które miały pewne znaczenie:
Odrzucił naukę o powszechnym zognieniu, a przyjął perypatetycką ideę wieczności świata. Implikowało to odrzucenie pojmowania świata jako wielkiego bytu ożywionego, który rodzi się, żyje i umiera. Panaitios nie do końca zdał sobie sprawę, że konsekwentnie musiała zmienić się też funkcja Boga pojętego jako wieczny ogień - z twórcy świata stał się tylko jego rządcą.
Panaitios poddał w wątpliwość sztukę wieszczbiarską i odrzucił astrologię, co w jakiś sposób wiązało się z osłabieniem stoickiej deterministycznej koncepcji świata.
Psychologia - W psychologii wprowadził Panaitios innowacje pod wpływem Arystotelesa i Platona:
Wyakcentował podział między czysto fizycznym składnikiem człowieka (physis) a duszą (psyche).
W duszy przeciwstawił pięć zmysłów części hegemonicznej, którą podzielił na rozumną i nierozumną.
Panaitios tłumaczy duszę jako rozgrzane powietrze, nie ma więc mowy o uznaniu jej za substancję ponadzmysłową; tak pojętej duszy nie można uznać za nieśmiertelną.
(…)
… zainteresowaniach w zakresie nauk empirycznych.
Fizyka - Wydaje się, że filozof nie zmienił podstawowych dogmatów szkoły w zakresie fizyki - potwierdził monizm i ontologiczną jedność zasady czynnej i biernej. Rozdźwięk pojawia się jednak w miejscu, w którym stoicy utożsamiają Boga z Naturą i Fatum. Diogenes Laertios przekazuje, że Posejdonios przyznawał pierwsze miejsce Bogu, drugie - Naturze, trzecie - Fatum…
… się około 130 roku przed Chrystusem, zmarł około roku 51.
Posejdonios szedł dalej drogą, którą wytyczył w stoicyzmie jego nauczyciel, Panaitios. Nie został jednak po nim scholarchą Portyku ateńskiego, ale założył własną szkołę na Rodos - być może po to, by być bardziej niezależnym. Wkrótce sława szkoły Posejdoniosa przyćmiła zupełnie ateński Portyk (na Rodos, na wykłady Posejdoniosa przybywali nawet Cyceron…
… było właśnie „O powinnościach”. Wydaje się wreszcie, że Panaitios na powrót podzielił cnoty na teoretyczne (mądrość) i praktyczne (sprawiedliwość, wielkoduszność, umiarkowanie).
Wreszcie, zanegował Panaitios apatię - pod wpływem wizji rodzącego się imperium rzymskiego, odradzających się ideałów obywatelskich, uznał, że trzeba przełamać obojętność, która zadaje śmierć życiu.
Panaitios reprezentuje humanistyczny nurt stoicyzmu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)