H. Markiewicz: Rodzaje i gatunki literackie podział na epikę, lirykę i dramat - ze starożytności. Trudności sprawiała liryka. Zasada podziału poezji - ze względu na charakter podmiotu mówiącego:
wypowiedzi postaci stworzonych przez autora - dramat (genus dramaticum),
wypowiedzi poety - genus enarrativum - poezja dydaktyczna i gnomiczna, epika,
utwór łączący narrację autorską i przytoczone wypowiedzi genus commune - tu może być epika,
liryka - albo do genus narrativum, albo do genus mixtum, albo jako poezja niedoskonała;
w XVIII wieku - Włochy, Niemcy - liryka jako forma, która wyraża entuzjastyczne podniecenie (Goethe).
2 tendencje w literaturze naukowej: diagnostyczna - definiuje rodzaje literackie, wskazując cechy obiektywne i łatwo dostrzegalne, analityczna, sprawozdawcza, tworzy pojęcia klasowe;
esencjalna - stara się wykryć cechy istotne dla danego rodzaju, prowadzi do pojęć typologicznych.
Do definicji diagonostycznych można zaliczyć definicje antyczne.
teraz - Kleiner: w liryce podmiot mówiący jest zindywidualizowany, a epice - nieokreślony, znika poza przedstawionym światem; w dramacie - występują zobiektywizowane, samoistne podmioty mówiące, przynależne do rzeczywistości literackiej;
liryka wg Juliusa Petersena to monologiczna prezentacja stanu, epika - monologiczna relacja o czynności, dramat - dialogiczna prezentacja czynności;
według Schlegela - subiektywność to liryka, obiektywność - epika, połączenie ich - dramat;
Emil Ermatinger - liryk - osobowość możliwa, bierna, pełna zahamowań; epik - osobowość rozważna, spokojna, nastawiona materialistycznie; dramaturg - osobowość aktywna;
Staiger - liryka - sfera emocjonalna, epika - sfera percepcji obrazowej, dramat - sfera logiczna istoty ludzkiej;
Goethe i Schiller - działanie wewnętrzne - domena dramatu, zewnętrzne - epiki;
Jean Paul - (odrębność czasu właściwa różnym rodzajom) liryka - teraźniejszość, epika - przeszłość; dramat - przyszłość ze względu na kierunek napięcia uwagi bohaterów i widzów;
poezja dydaktyczna (pouczenia moralne, poezja filozoficzna, opisowa, satyra, bajka) - albo jako czwarty rodzaj literacki, albo włączana do epiki, albo usuwana poza granice poezji;
współcześnie niektórzy zrywają z trójrodzajowością literatury pięknej. Kleiner - liryka to poezja subiektywnego ujęcia tematu, epika - poezja zobiektywizowanego tematu, dramat to poezja subiektywnego słowa zobiektywizowanych podmiotów mówiących;
Frye:
Autor
Postacie
Audytorium
Epika (wygłaszana)
+
-
+
(…)
… historycznoliterackiego);
nie można zbudować systematyki pojęć wewnątrzrodzajowych, więc teoretycy tworzą pojęcia odmian wewnątrzrodzajowych / gatunków teoretycznych;
liryka - kiedyś podział na lirykę bezpośrednią (wypowiadającą wprost przeżycia podmiotu) i pośrednią (posługującą się opisem / narracją). Lub podział oparty o charakter podmiotu lirycznego: liryka indywidualna i zbiorowa, liryka „ja autorskiego”, liryka maski, liryka roli (W. Scherer).
Współczesny podział:
liryka bezpośrednia (autoprezentacyjna):
słowne odtworzenie uczucia upodobnione do monologu wewnętrznego / wyznania, relacja o przeżyciu, nazywająca jego cechy, składniki, objawy zewnętrzne,
transpozycja sytuacji uczuciowej (życzenie, bezcelowy zamiar), apostrofa do przedmiotu abstrakcyjnego;
liryka apelu - o funkcji postulatywnej wobec adresata…
… (należy do rzeczywistości przedstawionej w utworze literackim) - a) rejestrujący aktualne przeżycia i doznania, b) wiodący narrację retrospektywną;
narrator należący pozornie do świata przedstawionego, posiadający wszechwiedzę narratora autorskiego.
Dramat - tradycyjnie - komedia, tragedia, farsa, tragikomedia, dramat właściwy (podział oparty na dominującej jakości emotywnej), podział oparty…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)