Dr. Zbigniew Głuszczak
Geografia Gospodarcza
Wykład – Ludność
I. LUDNOŚĆ
1. Trzy typy przyrostu naturalnego:
Pierwotny – wysoki niekontrolowany wskaźnik urodzeń, wysoki wskaźnik zgonów
Eksplozji demograficznej – zmniejszenie umieralności niemowląt, postęp w medycynie, gwałtowny
spadek umieralności, przyrost naturalny gwałtownie rośnie, w Polsce po zakończeniu II wojny
światowej. Kompensata powojenna.
Europejski – nie występuje tylko w Europie, implozja geograficzna (zjawisko niskiego, czasem
ujemnego przyrostu naturalnego). Białoruś, Ukraina
2. Tempo wzrostu liczby ludności:
Początek naszej ery – 250 mln mieszkańców
1830 – 1850 – 1 mld mieszkańców
1930 – 2 mld mieszkańców
1960 – 3 mld mieszkańców
1975 – 4 mld mieszkańców
1986 – 5 mld mieszkańców
2000 – 6,7 mld mieszkańców
Konsekwencje niskiego przyrostu naturalnego:
Płaszczyzna demograficzna: Starzenie się poszczególnych społeczeństw (Niemcy, Belgia – ponad 17% ludzi w
wieku ponad 65 lat). Krajami względnie młodymi są Irlandia, Polska (10-13%). Młodość i starość najlepiej
obrazuje liczba dzieci w porównaniu z liczbą osób starych. Wg tego kryterium najstarszym państwem w Europie
są Niemcy, a najmłodszym Irlandia.
Płaszczyzna gospodarcza: Problem z systemem ubezpieczeń społecznych. Wydłużenie wypłacania emerytur o 5
lat powoduje wzrost obciążeń wydatków państwa o 1/3. Przewiduje się że w 2050r. UE będzie przeznaczała na
wypłaty dla osób w wieku poprodukcyjnym 30% funduszy. Malejący przyrost zasobów pracy – mniej osób w
wieku produkcyjnym. Napływ emigrantów ze słabo rozwiniętych państw. Zmienia się struktura popytu. Inne
zaopatrzenia na nowinki techniczne.
Płaszczyzna polityczna: Ludzi młodzi i starsi maja inne preferencje wyborcze. Tworzą się różnego rodzaju
partie. Politycy w coraz szerszym stopniu będą musieli rozpatrywać potrzeby ludzi w wieku poprodukcyjnym.
Płaszczyzna społeczna: Może narastać poczucie alienacji. Starsze osoby nie nadążają za postępem techniki.
Mają one problemy z zaadaptowaniem się we współczesnym świecie.
Konsekwencje wysokiego przyrostu naturalnego:
Płaszczyzna demograficzna: Odmłodzenie struktury wiekowej społeczeństwa. Brak miejsc w żłobkach,
przedszkolach, szkołach. Może brakować mieszkań i miejsc pracy. W krajach słabo rozwiniętych pojawi się
problem niedożywienia i głodu.
Płaszczyzna gospodarcza: Brak miejsc pracy, bezrobocie, zjawiska patologiczne.
3. Migracje:
Migracje – przemieszczanie się ludności dążącej do zmiany miejsca zamieszkania i pobytu.
Emigracje – wyjazd z miejsca zamieszkania
Imigracje – przyjazd do nowego miejsca zamieszkania
Deportacja – wysiedlenie
Reemigracja – ponowna emigracja
Dr. Zbigniew Głuszczak
Geografia Gospodarcza
Wykład – Ludność
Repatriacja – powrót do kraju osób, które znalazły się poza jego granicami na skutek np. zmiany granic
Rodzaje migracji:
- ze względu na czas (stała, okresowa)
- ze względu na sposób podjęcia decyzji (przymusowa, dobrowolna)
- ze względu na przyczynę (ekonomiczna, społeczna, polityczna, religijna, turystyczna)
- ze względu na obszar jaki obejmuje (zewnętrzne, wewnętrzne)
Polscy emigranci pochodzą z kilku fal migracji:
I fala - XIX wiek, po powstaniach narodowych (Francja, Szwajcaria, Wielka Brytania, Niemcy, USA)
II fala - emigracja zarobkowa, rozpoczęła się w II połowie XIX wieku, migracja węglowa (Niemcy, Belgia)
III fala - emigracja z powodu II wojny światowej i z przyczyn politycznych po II wojnie światowej. Emigrac
(…)
… ludności danej jednostki terytorialnej przypadająca na jednostkę powierzchni ogólnej.
Wskaźniki fizjologiczne – liczba mieszkańców danej jednostki terytorialnej odniesiona do liczby ludności
przypadającej na 1ha użytków rolnych.
Gęstość zaludnienia na świecie:
ŚWIAT – 49 osób/km2
- Azja – 126 osób/km2
- Afryka – 32 osoby/km2
- Europa – 32 osobykm2
- Ameryka Środkowa – 28 osób/km2
Państwa o największej…
… w Polsce po II wojnie światowej:
Dr. Zbigniew Głuszczak
Geografia Gospodarcza
Wykład – Ludność
1946 – 1955 – wyż kompensacyjny, wzrost przyrostu naturalnego
1956 – 1965 – tendencja spadkowa przyrostu naturalnego wywołana normalizacją życia
1966 – 1971 – niż demograficzny, przyrost naturalny spada ponieważ w wiek rozrodczy weszly roczniki
urodzone podczas II wojny światowej
1972 – 1982 – echo wyżu kompensacyjnego, w wiek rozrodczy weszły roczniki urodzone podczas wyżu
kompensacyjnego
1983 – do dziś – tendencja spadkowa przyrostu naturalnego
W piramidzie ludności Polski wyróżniamy 3 wcięcia i 2 uwypuklenia. Pierwsze wcięcie pochodzi z okresu II
wojny światowej. Drugie dotyczy końca lat 60-tych, kiedy w wiek rozrodczy weszły roczniki urodzone podczas II
wojny światowej. Trzecie dotyczy sytuacji obecnej…
… miasto:
- typ zabudowy
- struktur zatrudnienia
- komunikacja zbiorowa
- miejski tryb życia
- liczba mieszkańców
- nadanie praw miejskich
Dr. Zbigniew Głuszczak
Geografia Gospodarcza
Wykład – Ludność
Najwięcej miast w Polsce: Wielkopolskie (109), Dolnoślaskie (90)
Najmniej miast w Polsce: Świętokrzyskie (30), Opolskie (34)
Konurbacja – zespół miast blisko siebie położonych, które nie rywalizują…
…
Mierniki migracji:
Saldo migracji – różnica między liczbą emigrantów, a liczbą imigrantów
Największe skupiska polaków:
- USA
- Ukraina
- Niemcy
- Francja
4. Zaludnienie:
Bariery osadnicze:
Ekumena – obszary stale zamieszkałe (wschodnie wybrzeże USA)
Anekumena – obszary wcale niezamieszkałe (Arktyka, Antarktyda, wysokie partie gór)
Subekumena – obszary o malej gęstości zaludnienia (przysiółki w górach…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)