1. Awans Zachodu w XIV=XVI stuleciu. Omów powody, dla których w tym okresie Europejczycy zdominowali świat.
Odrodzenie to czas wielkiego "awansu Zachodu", jak to określił Jean Delumeau. Kultura europejska zdystansowała wszystkie inne sobie współczesne. Europa podniosła swój model na inne kontynenty jako uniwersalny wzorzec. Bilans dokonań renesansu nie wygląda jednak tak samo we wszystkich dziedzinach: godny podziwu jest oczywiście rozwój sztuki, a także literatury. Ważny był proces wyzwalania się języków narodowych, spod wpływu łaciny. To okres w którym rozwinęły się nauki przyrodnicze, medycyna, chemia, fizyka i astronomia. Należy tu wspomnieć o najwybitniejszym uczonym doby renesansu- polskim astronomie Mikołaju Koperniku, który w swoim dziele "O obrotach sfer niebieskich", stworzył teorię o heliocentrycznym układzie świata. Był to największy przewrót w nauce tego okresu.
Włochem z pochodzenia jest największy umysł epoki renesansu, czyli Leonardo da Vinci. Był malarzem, rzeźbiarzem, lekarzem, inżynierem, pisarzem. Wymyślił on wiele wynalazków, które ze względu na wysoki poziom techniczny mogły być zrealizowane dopiero współcześnie. Jest Leonardo pomysłodawcą spadochronu, łodzi podwodnej, budzika i wielu innych udogodnień.
W Holandii natomiast działał Erazm z Rotterdamu, który był najwybitniejszym humanistą epoki, katolickim duchownym, filozofem, pisarzem. Odebrał staranne wykształcenie. Wydał on Nowy Testament w grece, który sam przygotowywał. Korespondował i polemizował z wieloma humanistami Europejskimi. Cenił on najbardziej ludzką wolność, prostotę i pokój.
Późna faza średniowiecza (II połowa XV wieku) stopniowo ustępuje czasom przełomu renesansowego, w których rozwija się łacińska poezja humanistyczna tworzona przez polskich artystów (Mikołaj Hussowski, Jan Dantyszek, Andrzej Krzycki, Klemens Janicki). W okresie przełomu renesansowego nastąpił także rozwój sztuki drukarskiej-wynalazek Jana Gutenberga, czyli pojawienie się ruchomej czcionki drukarskiej (1440). Dzięki temu drukowano książki w dużych nakładach, niosły one idee renesansowe, humanistyczne i reformacyjne docierając do każdego zakątka Europy. Pierwszy, wędrowny jeszcze warsztat drukarski pojawił się w Polsce w 1473 roku. Od 1503 roku drukarstwo na stałe już wrasta w dzieje kultury polskiej (Haller, Hochfeder, Ungler). Olbrzymie znaczenie dla rozwoju renesansu miała także działalność Akademii Krakowskiej. W XV wieku w jej kręgu rozwijały się żywe zainteresowania kulturą humanistyczną Włoch i kulturą antyczną. Wprowadzono do programu nauczania autorów klasycznych Wergiliusza, Owidiusza, Horacego, Terencjusza.
Renesans zrodził w Europie nowy typ szkolnictwa: szkoły o średnim lub wyższym poziomie, zwane gimnazjami w których nauczano retoryki, poezji i języków klasycznych. Od XIV do XVII wieku przybywło w Europie wiele uniwersytetów.
(…)
…, uczono historii i języków nowożytnych. Wzrosła rola języka ojczystego. Do wybitnych pedagogów szkół jezuickich należeli m.in. J. Bielski, F. Bohomolec, A. Naruszewicz. Po 1773 szkoły jezuickie przejęła Komisja Edukacji Narodowej. Działalność jezuitów, jakkolwiek elastyczna i tolerancyjna w pewnych zakresach, była jednak generalnie podporządkowana nadrzędnym interesom kontrreformacji. Np. w dziedzinie…
….
Stoicyzm - Jest to nurt materialistyczny, utworzony w III w p.n.e. Przez Zenona z Kition. Wg filozofów tego nurtu, człowiek, aby osiągnąć szczęście musi zachować równowagę duchowa, powagę, spokój i trzeźwość umysłu. Rządzić człowiekiem powinien „rozum, nie namiętności”. Stoik to ktoś, kto nie poddaje się emocjom, żyje zgodnie z natura, wyrzeka się dóbr przemijających, w zamian, za co osiąga szczęście…
… i polityczny, ksiądz, retor); Andrzej Frycz Modrzewski, Biernat z Lublina, Klemens Janicki, Mikołaj Rej. 3. okres rozkwitu - 1543-1584 (śmierć Jana Kochanowskiego)
To lata szczytowej twórczości Mikołaja Reja, a także Jana Kochanowskiego i Łukasza Górnickiego. 4. okres ostatni - 1584-1629 (śmierć Szymona Szymonowica)
To czas, w którym tworzyli m.in. Szymon Szymonowic, Piotr Skarga, Mikołaj Sęp-Szarzyńsk
21…
… i korzystania z uciech świata doczesnego.
Już w pierwszym wersie utworu podmiot liryczny stwierdza, iż owszem, „miło szaleć” , ale zaraz potem dodaje „kiedy czas po temu”. Zatem zabawa i szaleństwo, które są częścią życia człowieka, są dla niego dobre, ale w odpowiednim czasie i w umiarze. Wspólne biesiadowanie staje się przyczyną do zrównania osób wspólnie się bawiących, bez względu na pochodzenie, zamożność, wszyscy stają się równi (podobnie jak w obliczu Fortuny, która radością czy tez nieszczęściem dotyka wszystkich w takim samym stopniu)„Przywileje powieśmy na kołku,
A ty wedle pana siądź, pachołku!”
Podmiot liryczny podaje receptę na zachowanie porządku i ładu w świecie. Polegać ma on na zbudowaniu we własnym wnętrzu harmonii i ładu, które mają łączyć w sobie mądre korzystanie z przyjemności i zabaw z cnotą…
… i rozsądkiem, co utożsamiać możemy z „zasadą złotego środka”. Mówiąc inaczej, należy się cieszyć i bawić, ale w odpowiednim czasie i z rozsądkiem. Kolejne strofy przynoszą odniesienie do motywu radości świata doczesnego oraz niepewności dnia jutrzejszego:„Czas ucieka, a żaden nie zgadnie,
Jakie szczęście o jutrze przypadnie.”
Poeta wręcz zachęca nas do radowania się i biesiadowania:
„Dziś bądź wesół…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)