J. Kochanowski, Treny (I-VII)
Tren I
-Podmiot liryczny ukazany jest jako ojciec bezradny, cierpiący. Za pomocą hiperboli pokazuje ogrom swojego cierpienia. Podmiot ujawnia się przede wszystkim w roli ojca, ale również ojca-poety i ojca-filozofa. Te trzy role podmiotu, świadczące o trzech tematach Trenów (problematyka osobista, filozoficzna i literacka) ujawniają się już tutaj. -Utwór rozpoczyna się od klasycznych aluzji do tradycji liryków żałobnych. Podmiot liryczny w tych czterech pierwszych wersach wzywa wszystkie łzy, lamenty, skargi, frasunki, by pomogły mu w sposób godny wyrazić uczucia po stracie swej córki. Opisując swą rozpacz Kochanowski odwołuje się do twórców żyjących w starożytnej Grecji: (wyjaśnienie dla osób, które nie kojarzą ich)
-Heraklita z Efezu - był uznawany za filozofa pesymistę, nieustannie mówił o przemijaniu -poety Symonidesa - twórca wielu trenów i epigramatów (najbardziej znany to ten stworzony na cześć Spartan poległych pod Termopilami)
-Bezradność rodziców patrzących na śmierć swych dzieci niemogących zapobiec tragedii została ukazana poprzez przywołanie metaforycznego obrazu smoka pustoszącego gniazdo słowicze mimo rozpaczliwych krzyków słowiczej matki (Kochanowski już nie jako ojciec, ale jako poeta ujmuje świat w sposób najwłaściwszy dla niego- porównanie homeryckie)
-W drugiej części utworu, zaczynającej się słowami „Próżno płakać”, podmiot liryczny występuje jako myśliciel, filozof. W tym cytacie mieści się wszelkie pocieszanie, których to doświadczenie dotknęło, by już nie płakać, gdyż jest za późno. Odwołanie do motywu vanitas. -”Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować, Czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować?”.
Podmiot liryczny nie wie jaką postawę ma przyjąć wobec nieszczęścia. Czy pogrążyć się w bólu, jak zwykły człowiek, czy może usiłować, niczym filozof i mędrzec, odpowiedzieć sobie na pytanie o sens i cel śmierci niewinnego dziecka. Dylemat ten nie zostaje rozwiązany w tym trenie, jednak ich cały cykl jest jego rozstrzygnięciem Tren II
-Tren jest podporządkowany zasadzie exordium, czyli przedstawieniu przyczyny smutku. Podmiot liryczny utożsamiany z Janem Kochanowskim opisuje swój stan emocjonalny po utracie córki. -Kochanowski boleje nad tym, że przyszło mu w swojej poezji opisywać martwą córeczkę, stwierdza, że lepiej mu było zająć się pisaniem prostych pieśni, które można by było śpiewać przy kołysce. Autor skarży się na „srogość” Persefony. Persefona w cyklu zostanie przywołana jeszcze nie raz, jako uosobienie śmierci, jako niesprawiedliwy i nieczuły los. Uwaga: Prozerpina = Proserpina = Kore = Persefona
(…)
….
Tren IV
-W Trenie IV podmiot liryczny występuje przede wszystkim w roli cierpiącego ojca. -Wiersz rozpoczyna apostrofa do śmierci „Zgwałciłaś, niepobożna Śmierci, oczy moje, Żem widział umierając miłe dziecię swoje!”
Tren IV opisuje przeżycia podmiotu, związane z koniecznością oglądania śmierci córki. Pojawia się opis bólu rodziców, którym bezwzględna śmierć przedwcześnie zabrała ukochaną córeczkę…
… posłużył się wyrazistą metaforą - oczy ojca zostały zgwałcone widokiem konającej córki. Zgwałcone, więc takie, na których dokonano gwałtu, które zmuszone zostały przemocą do czegoś, co w ogóle nie powinno mieć miejsca. -”Widziałem, kiedyś trzęsła owoc niedordzały, A rodzicom nieszczęsnym serca się krajały”.
Obraz niedojrzałego owocu, strąconego przez śmierć. Metafora ta odnosi się oczywiście…
… do przedwczesnego odejścia z tego świata Urszulki, co przysporzyło bardzo wiele bólu rodzicom. Patrz → motyw owocu: w V trenie → dziecko porównane do małej Oliwki, w trenie XV → porównanie do kłosa.
-W dalszej części utworu ojciec zwraca uwagę na to, że to Bóg nie pozwolił żyć jego córeczce. Delikatna jeszcze pretensja do Boga, jaka pojawia się w trenach. Jest to zapowiedź załamania się światopoglądu ojca…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)