Eliza Orzeszkowa Listy o literaturze, list 1: Wiek XIX i tegocześni poeci
Współcześni poeci wypowiedzieli wojnę XIX wiekowi.
wiek XIX jest potęgą, bo stanowi konieczność dziejową
poezja jest potęgą, bo stanowi dobroczynny i niezbędny żywioł cywilizacji
wiek XIX nie zginie, bo jest skutkiem poprzedzających go przyczyn, musi najpierw zmienić się w przyczynę, by dać początek nowym skutkom
poezja wobec tego musi zostać unicestwiona, wygląda na to, że to nieuchronna konieczność
Trzeba ten spór rozpatrzyć bez bałwochwalstwa dla epoki, ale i bez wstrętu, jaki okazują jej poeci.
Epoce nie brakuje wybitnych jednostek, idei i dążeń ku nim. Nie brakuje też talentów poetyckich, np. Leonarda Sowińskiego (tłumacz ukraińskich pieśni, w opozycji do pozytywizmu), Miron (Aleksander Michaux) i Wiktor Gomulicki, Asnyk - doskonale władają słowem.
Jak współcześni poeci określają stanowisko w świecie poezji i poetów?
Poezjo! ty klęczysz kornie pośród stosu trupów, łzy niedoli błyszczą w twoim diademie, a wzrokiem ścigasz pochód Mojżeszowych słupów (Sowiński, Dział pieśni)
Poezja z ramion krzyża modli się gasnąca (Gomulicki, W zwątpieniu)
Poeci! my jak lunatycy, wpółsenni nawet w dzień i na ulicy (Miron, Na dziś)
poezja przebywa wśród trupów, więc nic nie wie o żyjących; przybliża do krzyża, a więc nie widzi świata, bo po nim nie chodzi; poeci nic nie wiedzą o świecie - to lunatycy; o co chodzi z Mojżeszowymi słupami autorka nie wie poeci nie wiedzą, o czym mają mówić !, choć piszą w doskonałej formie
Gomulicki Pytanie bez odpowiedzi - dopóki mówi o naturze, jest dobrze, on rozumie, co mówi i my go rozumiemy; tajemnicą zasłania się, gdy zaczyna mówić o człowieku i jego samotności, bycie wśród natury; nie umie odpowiedzieć na pytania o człowieka
poetom brakuje miłości i wiedzy, uczucia i myśli !
poezja złorzeczy społeczeństwu, więc społeczeństwo spogląda na nią z niechęcią
poeci żyją przeszłością, nie integrują się z uczuciami i potrzebami nowych pokoleń
Zjawiska, którym wciąż hołduje poezja:
ostracyzm (w dobie wprowadzania idei równości i nauki): mieszczan, bankierów, fabrykantów, kupców, nowych wynalazków, nauki
doktryny absolutne, krępujące ducha, rozkazujące ludziom nie badać, nie myśleć
Poezja jest komunałem przyodzianym w piękne słowa. Zaczął Kornel Ujejski Skargami Jeremiasza (1847; gł. Skarga X: Chorał - Z dymem pożarów), a potem już poszło: zepsuty wiek XIX, tłusty bankier, sprzedajna niewiasta, niestała kochanka, prozaiczna chemia, bluźniercza ekonomia...
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)